Programma 3

Het leveren van een kwalitatieve bijdrage aan de aanleg, de verbetering en de instandhouding van de boven- en ondergrondse infrastructuur, de leefbaarheid van de woonomgeving en de natuur­ontwikkeling.

Gewenst maatschappelijk effect
Binnen de kaders van wat financieel mogelijk is handhaven van een onderhoudsniveau van de openbare ruimte waarbij inwoners zich prettig voelen.

De inrichting van de openbare ruimte draagt bij aan de beleving van de kwaliteit van de dorpen en het landschap. Cittaslow ondersteunt bewustwording van de inrichting van die ruimte, waarbij rekening wordt gehouden met de directe omgeving. Een historische omgeving vraagt om een ander bestratingsmateriaal en om andere inrichtingselementen dan een nieuwbouwwijk. In het open veenweidegebied wordt rekening gehouden met zichtlijnen en het voorkomen van lichtvervuiling door bijvoorbeeld groene ledverlichting toe te passen. Aandacht voor duurzaamheid door bijvoorbeeld het gebruik van milieuvriendelijke materialen, hergebruik van bestratingsmateriaal en relinen van riolering is bij de inrichting van de openbare ruimte een belangrijk aspect. Ook wordt er bij vervanging van voertuigen voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte zoveel mogelijk ingezet op elektrische voertuigen.

Wegen
Concrete acties voor 2024

• De kwaliteit van wegen verhogen door een extra structurele financiële impuls op basis van het nieuwe wegenbeheerplan.
• De wegen binnen enkele jaren op een hoger kwaliteitsniveau brengen en houden.
• Klimaat adaptief inrichten van wegen bij nieuwbouw en reconstructies.
• Benutten van meekoppelkansen bij infrastructurele projecten van andere overheden zoals de N468 of de N223.
• Intensiveren van afstemming en samenwerking met het Hoogheemraadschap van Delfland voor wegen op kades.
• Intensiveren van integrale aanpak wegen en nutsvoorzieningen.
• Optimaliseren van vegen en onkruidbestrijding in afstemming met groenbeheer.
• Beheer van wegmeubilair, markering en bebording volgens het nieuwe beheerplan.
• Opschoonactie van bebording en wegmeubilair (sanering, afronding van in 2023 gestarte werk).
• Opstellen van onderhoudsplan halfverharding.
• Opstellen van beheernotitie onkruidbestrijding en vegen.
• Opstellen van beheernotitie halfverharding.
• Actualiseren van gemeentelijke regelgeving kabels en leidingen.

Instrumenten

• Wegenbeheerplan 2024-2028. Vaststelling staat gepland in 2023.
• Gladheidsbestrijdingsplan
• Wegenlegger
• Beheerplan wegmeubilair 2024-2028 (inclusief bebording en markering)

Civiele kunstwerken
Concrete acties voor 2024

• Vaststellen van geactualiseerd beheerplan bruggen
  

Instrumenten

• Beheerplan bruggen 2024-2028

Openbare verlichting
Concrete acties voor 2024

• Vervangen van afgeschreven armaturen en verbeteren van de lichttechnische kwaliteit.
• Gebruik maken van dimmers, Telemanagement units en (groene) ledverlichting.
• Verlichten van achterpaden (sociale veiligheid).

Instrumenten

• Keuzenotitie openbare verlichting 2024-2028

Wijziging budget 2024 ten opzichte van 2023

Lasten
Wegen, kunstwerken en openbare verlichting (€ -389.721)
In 2023 is vanuit de reserve Grondexploitaties dekking gevonden voor uitvoeringswerkzaamheden aan de Bouwmare (€ -70.000) en zijn er incidentele budgetten voor wegmeubilair (€ -150.000) en bebording (€ -300.000) geweest. Verder is het bedrag voor het inlopen van achterstanden MJOP’s in 2024 hoger geweest dan in 2023 (€ 170.000) en zijn er bij de jaarrekening doorgeschoven budgetten van 2022 naar 2023, betreft belijning en markering (€ -67.000) en onderhoud asfaltverhardingen (€ -150.000). Hiernaast zijn er hogere kapitaallasten (€ 188.557) en budget ten behoeve van groepsremplace (€ 16.264). Het gevolg van een verschuiving van werkgeverslasten (€ -19.510) geeft een verklaring voor het restant.

Binnenhavens en waterwegen (€ -41.271)
De afname ontstaat hoofdzakelijk vanwege een in 2022 naar 2023 doorgeschoven budget voor baggerwerkzaamheden (€ -67.000). Hiernaast is er een stijging van de kapitaallasten (€ 23.295) en een verschuiving van werkgeverslasten (€ -4.317).

Baten
Wegen, kunstwerken en openbare verlichting (€ -75.352)
De afname aan inkomsten is vanwege een incidentele bijdrage MRDH voor de Bouwmare (€ -77.200) in 2023.

Groen
Concrete acties voor 2024

• Ondersteunen van bewonersinitiatieven voor vergroening van de wijken.
• Klimaatadaptieve inrichting realiseren met meer groen.
• Uitvoeren van ecologisch plus groenbeheer met eigen groendienst.
• Uitbreiden van ecologisch bermbeheer.
• Kwaliteitsimpuls groen Harnaschpolder.
• Actualiseren van groenbeleidsplan.
• Optimaliseren van afstemming groenbeheer en onkruidbestrijding op verharding en vegen.

Instrumenten

• Groenbeleidsplan Midden-Delfland

Begraafplaatsen
Concrete acties voor 2024

• Actualiseren van beheersverordening gemeentelijke begraafplaatsen.
• Opstellen van beheerplan begraafplaatsen.
• In stand houden van het huidige kwaliteitsniveau van de begraafplaatsen

Instrumenten

• Beheersverordening gemeentelijke begraafplaatsen 2009

Wijziging budget 2024 ten opzichte van 2023

Lasten
Openbaar groen (€ 66.535)
De kosten voor groenonderhoud zijn toegenomen, vanwege onder andere een hogere indexatie van aannemers (€ 55.053). Hiernaast is er een bij de jaarrekening 2022 naar 2023 doorgeschoven bedrag voor behandeling plagen en ziekten van bomen (€ -50.000). Het restant is een verschuiving van werkgeverslasten (€ 64.087).

Speelplaatsen
Concrete acties voor 2024

• Meer aandacht voor natuurlijk spelen en spelen in het groen bij herinrichting van speelplaatsen;
• Vergroenen van verharde (grijze) speelplaatsen;
• Bij speelplaatsen die weinig gebruikt worden niet opnieuw speeltoestellen plaatsen, maar wel de speelruimte behouden en speelaanleidingen toevoegen;
• Actualiseren Nota spelen.

Instrumenten

• Nota spelen

Wijziging budget 2024 ten opzichte van 2023

Lasten
Speelvoorzieningen (€ 108.635)
De toename op dit taakveld komt met name door hogere kapitaallasten (€ 93.960). Het restant betreft een verschuiving van werkgeverslasten (€ 13.372).

Het hoofddoel van het verkeersbeleid blijft het terugdringen van de overlast van het gemotoriseerde verkeer in de dorpen. Dit doen we via drie routes:

• het actief ontmoedigen van het gebruik van de wegen in Midden-Delfland voor doorgaand verkeer;
• het verbeteren van de alternatieve vervoersmogelijkheden, zoals openbaar vervoer, fiets en wandelen;
• verduurzamen van het wagenpark door het aanleggen en faciliteren van oplaadpunten voor elektrische voertuigen.

Verder blijft het verkeersbeleid van de gemeente erop gericht om:

• de veiligheid voor alle verkeersdeelnemers te verbeteren, met een extra prioriteit voor schoolroutes;
• de recreatiemogelijkheden in Midden-Delfland te vergroten door het verbeteren van fiets- en wandelverbindingen.

Gewenst maatschappelijk effect
De afwikkeling van het verkeer op een zodanige wijze organiseren dat voor de inwoners beperkte overlast wordt veroorzaakt.

Het stimuleren van alternatieve vervoersmethoden vloeit voort uit de uitgangspunten van Cittaslow. Binnen de dorpen wordt rekening gehouden met veilige routes voor fietsers en voetgangers. Fietsroutes zijn beschikbaar voor recreatie en woon-werkverkeer. Binnen de MRDH is een actieve inzet om voor fietsverkeer metropolitane fietsroutes te creëren.

Concrete acties voor 2024

• In stand houden openbaar vervoer op minimaal het huidige niveau, in Midden-Delfland.
• Belang van onze gemeente inbrengen in infrastructurele projecten van het rijk en de provincie.
• Aanpassen van de parkeersituatie en verkeercirculatie in het centrum van Den Hoorn.
• Terugdringen van doorgaand verkeer door de dorpen.
• Mobiliseren van bedrijven tot duurzame mobiliteit.
• Opstellen van de visie verkeersveiligheid.
• Herinrichting Maassluiseweg voor verbetering verkeersveiligheid.
• Verbeteren verkeersveiligheid Zouteveenseweg.

Instrumenten

• Verkeersplan Den Hoorn 2016
• Nota parkeernormen Midden-Delfland 2020
• Beleid laadinfrastructuur 2022
• Routestructuurplan (Recreatieschap Midden-Delfland)
• Structuurschets Harnaschpolder e.o. 2002
• Bestuurlijke overeenkomst IODS
• Uitvoeringsagenda Bereikbaarheid MRDH 2016-2025
• Regionaal Investeringsprogramma
• Regionale aanbesteding laadinfrastructuur
• Strategisch Plan Verkeersveiligheid
  

Wijziging budget 2024 ten opzichte van 2023

Lasten
Verkeer en vervoer (€ 35.534)
De toename op dit taakveld vanwege een uit 2022 naar 2023 doorgeschoven budget voor verbetering verkeerssituaties (€ -25.000) en verkeersborden (€ -10.000). Hiernaast is er incidenteel budget in 2024 voor het beheerplan verkeersborden (€ 30.589). Het restant betreft een verschuiving van werkgeverslasten (€ 41.669).

Het versterken en behouden van een duurzame, veilige, gezonde en aangename leefomgeving voor inwoners en bezoekers gebaseerd op de uitvoering van de Wet milieubeheer, de waarden van Cittaslow en de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties (Global Goals).

Het realiseren en in stand houden van een veilige, gezonde en aangename leefomgeving en bijdragen aan een duurzaam Midden-Delfland, vanuit een duurzame ontwikkeling. Een duurzame ontwikkeling van de fysieke leefomgeving is een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van huidige generaties zonder daarmee de mogelijkheden voor de toekomstige generaties in gevaar te brengen ook in hun behoeften te voorzien (VN-commissie Brundtland, 1987).

Duurzaamheid is één van de basisprincipes van Cittaslow. Hierbij gaat het om de regelgeving op deze terreinen en zorgen voor bewustwording, zodat inwoners en bedrijven meer maatregelen treffen dan wettelijk voorgeschreven. Hierdoor zijn inwoners en bezoekers zich er meer bewust van dat zij zich bevinden in een groen landschap van hoge kwaliteit.

Maatregelen om minder energie te gebruiken en meer duurzame energiebronnen te gebruiken sluiten nauw aan bij Cittaslow. Bijvoorbeeld de onderdelen die betrekking hebben op klimaatadaptatie en klimaatmitigatie. Voor klimaatadaptatie (aanpassen aan klimaatverandering) wordt vanuit het nationale Deltaprogramma gewerkt aan een klimaatbestendig Midden-Delfland. Denk daarbij aan maatregelen met betrekking tot droogte, hitte en wateroverlast voor de diverse gebieden in Midden-Delfland. Daarnaast is aandacht voor maatregelen met betrekking tot klimaatmitigatie (verminderen emissies broeikasgassen). De Regionale Energie Strategie (RES), de Warmtetransitie visie vormt daarvoor een kader voor maatregelen. In het aan de Warmtetransitie visie gekoppelde Meerjarig Uitvoeringsprogramma staan projecten opgenomen om het verminderen van energiegebruik bij inwoners en de verdere energietransitie van fossiele brandstoffen naar duurzaam opgewekte energie te ondersteunen. Andere onderdelen komen terug bij de desbetreffende beleidsterreinen, zoals het beheer van de openbare ruimte en Duurzaam Boer Blijven. Doelstelling daarbij is dat Midden-Delfland in 2050 CO2 neutraal is.

Afvalbeleid is een ander onderdeel dat binnen dit beleidsveld en Cittaslow belangrijk is. Cittaslow roept op tot voorkomen van verspilling, preventie op het ontstaan van afval en bij het ontstaan van afval dit zoveel mogelijk gescheiden te verwerken.

De Wet milieubeheer wordt voor een groot deel geïntegreerd in de Omgevingswet. De gemeentelijke verplichtingen (en daarmee onze doelen) zijn uitgewerkt in operationele plannen en (toetsings)kaarten die gebaseerd op de regelgeving van de Wet milieubeheer. Per beleidsveld zijn operationele doelen vastgesteld en kosten inzichtelijk gemaakt. De bestaande plannen en kaarten hebben betrekking op de volgende milieu gerelateerde thema’s:

• Riolering
• Afval en circulaire economie
• Handhaving, toezicht en vergunningverlening
• Bodem
• Geluid (Geluidsactieplan/Geluidskaart) en stiltebeleid
• Luchtkwaliteit
• Externe Veiligheid
• Klimaat, energie en warmte
• Water
• Groen en natuur

Concrete doelen/acties voor 2024

Handhaving en vergunningverlening
De milieubelastende activiteiten worden door Omgevingsdienst Haaglanden (ODH) getoetst aan en gecontroleerd op de voorschriften van de Wet milieubeheer, de Omgevingswet met de daarbij behorende Algemene Maatregelen van Bestuur en andere milieuregelgeving. De ODH doet dit vooral op basis van een jaarlijks door het college vast te stellen uitvoeringsplan. De jaarlijkse bijdrage aan de ODH wordt bepaald op grond van voorcalculatie. Daadwerkelijke afrekening van de kosten van de ODH vindt plaats op basis van werkelijke gepleegde inzet (output financiering).

Op 1 januari 2024 treedt de Omgevingswet in werking. Dat kan zorgen voor aanpassing van de jaarlijkse bijdrage aan ODH.

Bodem
Met het vaststellen van de bodemfunctiekaart is gekozen voor het principe dat de bodem in Midden-Delfland niet vuiler mag worden. De bodemfunctiekaart maakt de gewenste bodemkwaliteit inzichtelijk. Voor de Harnaschpolder is een aparte bodemkwaliteitskaart vastgesteld.

Uitgangspunt van het Rijk is dat per 1 januari 2024 een deel van de huidige bodemtaken van de provincie worden overgedragen aan gemeenten. De ODH zal deze taken namens ons uitvoeren. Op nationaal niveau vindt nog discussie plaats over de vergoeding van deze extra taak voor gemeenten . In de begroting is nog geen aanvullende raming opgenomen omdat de kosten en vergoeding ervan nog onbekend zijn. Door het ministerie, het IPO en de VNG wordt gewerkt aan meerjarige afspraken over financiering voor de periode 2024-2030.

Geluid

• Voldoen aan de wettelijke verplichtingen voor omgevingslawaai en geluid belaste bedrijven.
• Ondersteunen van het provinciale beleid voor stiltegebieden en hier rekening mee houden in de vergunningverlening.
• Geen nieuwe overlast gevende activiteiten zoals helikoptervluchten en wegverkeerslawaai.

Het Actieplan Geluid is een wettelijke verplichting van de Europese commissie. Het gemeentelijk actieplan bestaat uit een geluidskaart en een actieplan voor de aanpak van de knelpunten. Het actieplan dient elke vijf jaar herzien te worden. Het huidige actieplan is vastgesteld in 2018. Aan de hand van de in 2022 geactualiseerde geluidskaart wordt gewerkt aan een nieuw Actieplan Geluid dat in 2024 aan de raad ter vaststelling zal worden voorgelegd.

Luchtkwaliteit
Onder de Omgevingswet wordt de luchtkwaliteit jaarlijks gemonitord in aandachtsgebieden van stikstofoxide en fijnstof. Omdat de gemeente Midden-Delfland in een aandachtsgebied ligt, monitoren wij jaarlijks de luchtkwaliteit langs relevante gemeentelijke wegen. Bij nieuwe planontwikkelingen nemen wij het aspect luchtkwaliteit mee. Wij ondersteunen regionale plannen die de luchtkwaliteit verbeteren.

Externe Veiligheid/Omgevingsveiligheid
Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet wordt het begrip Externe Veiligheid vervangen door het begrip Omgevingsveiligheid.
Bij omgevingsveiligheid gaat het onder meer om risico's van het gebruik en transport van gevaarlijke stoffen, veiligheid van milieubelastende activiteiten en veiligheid van zich snel ontwikkelende technieken. Daarnaast worden aandachtsgebieden en voorschriftgebieden geïntroduceerd om de omgevingsveiligheid te beheersen. Omgevingsveiligheid binnen Midden-Delfland is gericht op:

• Binnen de mogelijkheden, situaties voorkomen die kunnen leiden tot een verhoogd veiligheidsrisico.
• Risicovolle bedrijven en activiteiten weren uit woonomgeving en waar nodig verplaatsten.
• Voorbereid blijven op risico’s.
• Structurele borging van omgevingsveiligheid in beleid ruimtelijke ordening en milieu.

Klimaatadaptatie
De doelstelling is een klimaatbestendige en waterrobuuste inrichting van de leefomgeving in 2050. Daarvoor zijn maatregelen nodig om nadelige gevolgen van wateroverlast, droogte (met kans op versnelde bodemdaling), overstromingen en hittestress tegen te gaan. Klimaatadaptatie is opgenomen als één van de speerpunten in het Duurzaamheidsprogramma fysiek domein Midden-Delfland 2020-2023.

In de Strategie Klimaatadaptatie Midden-Delfland 2021-2026 is uitgewerkt welke aanpak nodig is om klimaatadaptatie in de gemeente te implementeren. Deze aanpak is gestoeld op de 7 ambities uit het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) en bestaat uit twee fasen. Het streven is om in 2024 fase 1 af te ronden: kwetsbaarheden in beeld brengen, risicodialogen voeren en een beknopte strategie maken, en opstellen van het meerjarig uitvoeringsprogramma. Fase 2 is het uitvoeren van projecten uit het uitvoeringsprogramma. Indien dit structurele consequenties heeft voor de meerjarenbegroting, wordt dit separaat aan de raad voorgelegd.

Klimaatmitigatie
In de Transitie Visie Warmte (TVW) van de gemeente Midden-Delfland (2021) is als doel gesteld om in 2050 een CO2-neutrale gemeente te zijn. Ons streven is om in 2030 de transitie naar definitieve fossielvrije alternatieven mogelijk te maken.

Binnen het raamwerk van de TVW is het meerjarig uitvoeringsprogramma (MJUP) verduurzaming koopwoningen Midden-Delfland 2023 -2026 vastgesteld (juni 2023). Het MJUP draagt bij aan de doelstelling van het Nationaal Isolatieprogramma, namelijk het versneld isoleren van slecht geïsoleerde woningen en daarbij ondersteuning bieden aan de doelgroepen die dat het hardst nodig hebben. Het programma draagt direct bij aan de gemeentelijke doelstelling om inwoners te helpen met energiebesparing, energiearmoede te bestrijden en energie- en CO2-neutraal te zijn in 2050.

Toezicht energie label C kantoren
Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) heeft per 1 januari 2023 de energielabel C-verplichting ingevoerd voor kantoren. Dit geldt ook voor gemeentelijke vastgoed. Deze verplichting is opgenomen in het bouwbesluit waarvoor de gemeente bevoegd gezag is. Ook in 2024 zullen wij uitvoering geven aan toezicht op de energielabel C verplichting bij kantoren.

Deze taak is als 'plustaak' ondergebracht bij de ODH. Dat heeft extra kosten tot gevolg. Hierom is de jaarlijkse bijdrage aan de ODH voor de jaren 2024 en 2025 verhoogd met € 11.000.

Water:

• In het kader van het afsprakenkader Emissieloze kas 2027 wordt samen met andere glastuinbouwgemeenten, waterschappen en de glastuinbouwsector gewerkt aan het voorkomen van emissies van bestrijdingsmiddelen en meststoffen vanuit de glastuinbouw naar het oppervlaktewater.
• Onder leiding van het Hoogheemraadschap van Delfland wordt samen met andere gemeenten gewerkt aan de maatregelen ten behoeve van de (chemische en ecologische) doelstellingen van de Europese Kaderrichtlijn Water in 2027. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen de resultaat verplichte oppervlaktewaterlichamen (grote wateren zoals vaarten en kanalen) en inspanningsverplichte overige, kleinere wateren. Concreet moet bijvoorbeeld gedacht worden aan de maatregelen die voortkomen uit het Afsprakenkader Emissieloze Kas, BPL en Kringloopboeren.
• Daarnaast is in 2023 een kleinschalige pilot van een toezichtproject gestart specifiek gericht op indirecte lozingen van de glastuinbouw en daarmee verbetering van de kwaliteit van het oppervlaktewater. In dit project werkt de Omgevingsdienst nauw samen met het Hoogheemraadschap om indirecte lozingen op te sporen. Doel van de pilot is het opdoen van kennis van de materie en vaststellen van mogelijkheden tot opsporing van indirecte lozingen. Bij positief resultaat zal de pilot in 2024 worden voortgezet. In dat geval zal het project grootschaliger opgezet worden dat naar verwachting resulteert in een extra bijdrage aan de ODH.
• Vanuit BPL wordt ook ingezet op terugdringen van emissies van de glastuinbouw.

Groen/natuur
Ons natuurbeleid is verwoord in programma 1, bij het beleidsveld ‘groen’. Daarnaast voeren we het volgende uit:

• Waar mogelijk ecologisch beheer van wegkanten en oevers vanuit het gemeentelijk beheer en in samenwerking met de Coöperatie Coöperatief Beheer Groengebieden Midden-Delfland u.a..
• Toetsen van omgevingsvergunningen aan de Wet natuurbescherming (per 1 januari 2024 Omgevingswet).
• Interne en externe communicatie over het milieu.
• Waar mogelijk subsidie aanvragen ter ondersteuning van projecten.
• Participatie in regionale projecten, zoals de emissie van meststoffen en bestrijdingsmiddelen naar het oppervlaktewater door de glastuinbouwsector te verminderen.
• Actieve participatie bij het realiseren van nieuwe geothermielocaties in Midden-Delfland.
• Actieve deelname aan WarmtelinQ (voorheen Leiding door het Midden).

Instrumenten

• Wet Milieubeheer
• Omgevingswet (inwerkingtreding 1 januari 2024)
• Regionaal bodembeleid Zuid-Holland (tot gedeeltelijke taakoverheveling naar gemeente)
• Omgevingsvisie Provincie Zuid-Holland
• Stiltebeleid Provincie Zuid-Holland
• Bodemkwaliteitskaart bedrijfsterrein Harnaschpolder
• Bodemfunctiekaart gemeente Midden-Delfland
• Duurzaamheidsprogramma fysiek domein Midden-Delfland 2020-2023
• Regionale Energiestrategie MRDH (RES)
• Regionale energieloket
• Uitvoeringsplan Transitievisie Warmte
• Omgevingsvisie 1.0
• Regelgeving bruidsschat Omgevingswet
• Geurverordening Midden-Delfland 2009/geurhinderbeleid
• Gebiedsvisie Midden-Delfland®2025 en visie Behoud door Ontwikkeling (Vitale Dorpen in Midden-Delfland 2025)
• LOP Midden-Delfland®2025

Met de deelname aan Regionaal Reinigingsbedrijf Avalex wordt beoogd op een efficiënte en doelmatige wijze invulling te geven aan de wettelijke verplichtingen op het gebied van afvalinzameling.

Het doel van de Omgevingsdienst Haaglanden (ODH) is het uitvoeren van de wettelijke milieutaken. Hierbij wordt voldaan aan landelijke kwaliteitscriteria, wordt gezorgd voor specialismevorming op inhoud en wordt een bijdrage geleverd aan een constante en eenduidige taakuitvoering in de regio. Deelname aan deze gemeenschappelijke regeling is opgelegd vanuit de Wet milieubeheer.

De gemeente neemt deel aan de Coöperatie coöperatief Beheer Groengebieden Midden-Delfland U.A. Primaire doelstelling van deelname aan de coöperatieve vereniging is het creëren van een efficiënte en beleidsarme organisatie voor het beheer van recreatieve groengebieden.

Wijziging budget 2024 ten opzichte van 2023

Lasten
Afvalinzameling en verwerking (€ 71.908)
De toename van de lasten ontstaat hoofdzakelijk door hogere kosten voor afvalinzameling (€ 59.916). Het restant zit in de lagere raming van de compensatie verenigingen ten opzichte van 2023 (€ -25.000) en verschuiving van werkgeverslasten (€ 36.130).

Milieubeheer (€ -84.065)
De afname wordt met name veroorzaakt vanwege uit 2022 naar 2023 doorgeschoven budgetten voor de energietransitie (€ -102.564) en advieskosten (€ -21.625). Hiernaast is er een toename van de lasten als gevolg van een verschuiving van werkgeverslasten (€ 42.274).

Baten
Afvalinzameling en verwerking (€ 95.273)
Ondanks een toename van het aantal aansluitingen en inkomsten afvalinzameling (€ 50.580) nemen de kosten sterker toe, met een hogere onttrekking aan de egalisatievoorziening als gevolg (€ 44.693).

Wijzigingen reserves 2024 ten opzichte van 2023

Baten € -451.112

Uit de algemene reserve worden in 2023 de volgende incidentele onttrekkingen gedaan:

• Compensatieregeling verenigingen € 50.000
• Doorschuifbudget groot onderhoud asfaltverharding € 150.000
• Doorschuifbudget onderhoud markeringen € 67.000
• Doorschuifbudget onderhoud wegmeubilair € 19.000
• Doorschuifbudget inkoop nieuwe verkeersborden € 10.000
• Doorschuifbudget verbeteren verkeerssituaties € 25.000
• Doorschuifbudget (assistent) projectleiding luchthavenbesluit € 30.000
• Doorschuifbudget juridische begeleiding luchthavenbesluit € 8.625
• Doorschuifbudget controleren onderzoeken invoering omgevingswet € 13.000
• Doorschuifbudget werkzaamheden ODH € 22.257
• Doorschuifbudget projecten energietransitie € 72.564
• Doorschuifbudget baggerwerkzaamheden € 67.000
• Doorschuifbudget project injecteren bomen € 50.000

Uit de algemene reserve wordt in 2024 de volgende incidentele onttrekking gedaan:

• Compensatieregeling verenigingen € 25.000
  

Uit de reserve afwikkeling complexen wordt in 2023 de volgende incidentele onttrekking gedaan:

• Uitvoering van de reconstructie van de twee paden € 70.000
  

Uit de reserve onderhoud gemeentelijke gebouwen worden in 2023 de volgende incidentele onttrekkingen gedaan:

• Onderhoudsbudget lijkbezorging € 2.077
• Onderhoudsbudget dierenparkje € 36

Uit de reserve onderhoud gemeentelijke gebouwen wordt in 2024 de volgende incidentele onttrekking gedaan:

• Onderhoudsbudget lijkbezorging € 447
  
  

Uit de reserve onderhoud kapitaalgoederen wordt in 2024 de volgende incidentele onttrekking gedaan:

• Kwaliteitsimpuls kapitaalgoederen € 180.000