Programma 3: Beheer, verkeer en milieu

Het leveren van een kwalitatieve bijdrage aan de aanleg, de verbetering en de instandhouding van de boven- en ondergrondse infrastructuur, de leefbaarheid van de woonomgeving en de natuur­ontwikkeling.

Gewenst maatschappelijk effect
Binnen de kaders van wat financieel mogelijk is handhaven van het afgesproken onderhoudsniveau van de openbare ruimte.

De inrichting van de openbare ruimte draagt bij aan de beleving van de kwaliteit van de dorpen en het landschap. Cittaslow ondersteunt bewustwording van de inrichting van die ruimte, waarbij rekening wordt gehouden met de directe omgeving. Een historische omgeving vraagt om een ander bestratingsmateriaal en om andere inrichtingselementen dan een nieuwbouwwijk. In het open veenweidegebied wordt rekening gehouden met zichtlijnen en het voorkomen van lichtvervuiling door bijvoorbeeld groene ledverlichting toe te passen. Aandacht voor duurzaamheid door bijvoorbeeld het gebruik van milieuvriendelijke materialen, hergebruik van bestratingsmateriaal en relinen van riolering is bij de inrichting van de openbare ruimte een belangrijk aspect. Ook wordt er bij vervanging van voertuigen voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte zoveel mogelijk ingezet op elektrische voertuigen.

Wegen en civiele kunstwerken
Concrete acties voor 2026

• Beheer conform de vastgestelde beheerplannen.
• De wegen binnen enkele jaren op het gewenste niveau brengen en houden.
• Klimaatadaptief inrichten van wegen bij nieuwbouw en reconstructies.
• Benutten van meekoppelkansen bij infrastructurele projecten van andere overheden zoals de N468 en de A4.
• Intensiveren van afstemming en samenwerking met het Hoogheemraadschap van Delfland voor wegen op kades.
• Intensiveren van integrale aanpak wegen en nutsvoorzieningen.
• Opstellen van beheernotitie onkruidbestrijding en vegen.
• Opstellen van beheernotitie halfverharding.
• Actualiseren van gemeentelijke regelgeving kabels en leidingen.

Instrumenten

• Wegenbeheerplan
• Gladheidsbestrijdingsplan
• Wegenlegger
• Beleids- en beheerplan wegmeubilair 2024-2028 (inclusief bebording en markering)
• Beheerplan civiele kunstwerken 2024-2028
• Beheerplan oeverbescherming (beschoeiingen, damwanden en kade) 2023-2032 (inclusief beheernotitie stuwen)

Openbare verlichting
Concrete acties voor 2026

• Vervangen van afgeschreven armaturen en verbeteren van de lichttechnische kwaliteit.
• Gebruik maken van dimmers, Telemanagement units en (groene) ledverlichting.
• Verlichten van achterpaden (sociale veiligheid).

Instrumenten

• Keuzenotitie openbare verlichting

Wijziging budget 2026 ten opzichte van 2025

Lasten
Binnenhavens en waterwegen (€ -103.683)
Deze afname ontstaat hoofdzakelijk vanwege een doorgeschoven budget van 2024 naar 2025 voor baggerwerkzaamheden (€ -113.000).

Wegen, kunstwerken en openbare verlichting (€ -1.877.095)
De afname is met name ontstaan vanwege het in 2025 begroot opgenomen budget voor het centrum Den Hoorn (€ -1.695.987). Het restant zit in doorgeschoven budgetten van 2024 naar 2025, met name voor de 0-beurt wegmeubilair en groot onderhoud van de wegen.

Baten
Wegen, kunstwerken en openbare verlichting (€ 32.000)
De toename aan inkomsten is vanwege structureel hogere inkomsten voor herstel van bestrating na graafwerkzaamheden, doordat er steeds meer kabel- en leidingwerkzaamheden zijn.

Groen
Concrete acties voor 2026

• Ondersteunen van bewonersinitiatieven voor vergroening van de wijken.
• Klimaatadaptieve inrichting realiseren met meer groen.
• Uitvoeren van ecologisch plus groenbeheer met eigen groendienst.
• Uitbreiden van ecologisch bermbeheer.

Instrumenten

• Groenbeleidsplan Midden-Delfland

Begraafplaatsen
Concrete acties voor 2026

• Actualiseren van beheersverordening gemeentelijke begraafplaatsen.
• Opstellen van beheerplan begraafplaatsen.
• In stand houden van het huidige kwaliteitsniveau van de begraafplaatsen.
• Ruimen op begraafplaats Maasland.

Instrumenten

• Beheersverordening gemeentelijke begraafplaatsen 2009

Wijziging budget 2026 ten opzichte van 2025

Lasten
Begraafplaatsen (€ -27.044)
Betreft hoofdzakelijk een van 2024 naar 2025 doorgeschoven budget voor het onderhoud van het monumentaal hekwerk (€ -25.000).

Openbaar groen (€ -804.246)
Betreft voornamelijk de grondaankoop (€ -1.020.000) Schieweg van het CBG in 2025 (zie ook baten). Hiernaast vanaf 2026 de toename voor groenonderhoud (€ 160.000) en hogere bijdrage aan het CBG (€ 134.000). Het restant is te verklaren door een verschuiving aan werkgeverslasten.

Baten
Openbaar groen (€ -1.019.900)
Betreft de opname in 2025 van de grondaankoop Schieweg van het CBG (zie ook lasten).

Speelplaatsen
Concrete acties voor 2026

• Meer aandacht voor natuurlijk spelen en spelen in het groen bij herinrichting van speelplaatsen.
• Vergroenen van verharde (grijze) speelplaatsen.
• Bij speelplaatsen die weinig gebruikt worden niet opnieuw speeltoestellen plaatsen, maar wel de speelruimte behouden en speelaanleidingen toevoegen.
• Bij herinrichting van speelplaatsen aanbod voor een brede leeftijdscategorie realiseren.

Instrumenten

• Nota spelen

Wijziging budget 2026 ten opzichte van 2025

Lasten
Speelvoorzieningen (€ 28.666)
De toename op dit taakveld komt met name door een verschuiving van werkgeverslasten (€ 18.343) en hogere kapitaallasten (€ 9.617).

Het hoofddoel van het verkeersbeleid blijft het terugdringen van de overlast van het gemotoriseerde verkeer in de dorpen. Dit doen we via drie routes:

• het actief ontmoedigen van het gebruik van de wegen in Midden-Delfland voor doorgaand verkeer.
• het verbeteren van de alternatieve vervoersmogelijkheden, zoals openbaar vervoer, fiets en wandelen.
• stimuleren van verduurzaming van het gemotoriseerd verkeer door het aanleggen en faciliteren van oplaadpunten voor elektrische voertuigen.

Verder blijft het verkeersbeleid van de gemeente erop gericht om:

• de veiligheid voor alle verkeersdeelnemers te verbeteren, met een extra prioriteit voor schoolroutes.
• de recreatiemogelijkheden in Midden-Delfland te vergroten door het verbeteren van fiets- en wandelverbindingen.

Gewenst maatschappelijk effect
Het verbeteren van de verkeersveiligheid en het optimaliseren van de verkeersafwikkeling.

Het stimuleren van alternatieve vervoersmethoden vloeit voort uit de uitgangspunten van Cittaslow. Binnen de dorpen wordt rekening gehouden met veilige routes voor fietsers en voetgangers. Fietsroutes zijn beschikbaar voor recreatie en woon-werkverkeer. Binnen de MRDH is een actieve inzet om voor fietsverkeer doorfietsroutes te creëren.

Concrete acties voor 2026

• In stand houden van het huidige niveau van het openbaar vervoer in Midden-Delfland.
• Belang van onze gemeente inbrengen in infrastructurele projecten van het rijk en de provincie.
• Aanpassen van de parkeersituatie en verkeerscirculatie in het centrum van Den Hoorn.
• Terugdringen van doorgaand verkeer door de dorpen.
• Mobiliseren van bedrijven tot duurzame mobiliteit.
• Vergroten van de verkeersveiligheid bij herinrichting van wegen.
• Veilig inrichten van schoolzones.
• Evaluatie en actualisatie nota parkeernormen.

Instrumenten

• Verkeersplan Den Hoorn 2016
• Nota parkeernormen Midden-Delfland 2020
• Beleid laadinfrastructuur 2022
• Routestructuurplan (Recreatieschap Midden-Delfland)
• Regionale Uitvoeringsagenda Verkeersveiligheid (MRDH)
• Concessie Publieke Laadinfrastructuur Zuidwest Nederland 2026-2036

Wijziging budget 2026 ten opzichte van 2025: Vanwege < € 25.000 geen verdere toelichting benodigd.

Het versterken en behouden van een duurzame, veilige, gezonde en aangename leefomgeving voor inwoners en bezoekers gebaseerd op de uitvoering van de Wet milieubeheer, de waarden van Cittaslow en de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties (Global Goals).

Het realiseren en in stand houden van een veilige, gezonde en aangename leefomgeving en bijdragen aan een duurzaam Midden-Delfland, door duurzame ontwikkeling. Een duurzame ontwikkeling van de fysieke leefomgeving is een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van huidige generaties zonder daarmee de mogelijkheden voor de toekomstige generaties in gevaar te brengen ook in hun behoeften te voorzien (VN-commissie Brundtland, 1987). Daarom werken we actief aan oplossingen voor grote uitdagingen zoals klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit.

• Bodem: Met het vaststellen van de bodemfunctiekaart is gekozen voor het principe dat de bodem in Midden-Delfland niet vuiler mag worden.
• Geluid: Voldoen aan de wettelijke verplichtingen voor omgevingslawaai en geluid belaste bedrijven, en voorkomen van nieuwe overlast gevende activiteiten.
• Omgevingsveiligheid: Binnen de mogelijkheden, situaties voorkomen die kunnen leiden tot een verhoogd veiligheidsrisico. Risicovolle bedrijven en activiteiten weren uit woonomgeving en waar nodig verplaatsten. Voorbereid blijven op risico’s. Structurele borging van omgevingsveiligheid in beleid ruimtelijke ordening en milieu.
• Klimaatadaptatie: De doelstelling is een klimaatbestendige en water robuuste inrichting van de leefomgeving in 2050 met merkbare tussenstappen die bijdragen aan het dagelijks leven van inwoners. Daarvoor zijn maatregelen nodig om nadelige gevolgen van wateroverlast, droogte (met kans op versnelde bodemdaling), overstromingen en hittestress tegen te gaan. Hiertoe is in 2025 het uitvoeringsprogramma Klimaatadaptatie door het college vastgesteld.
• Energietransitie: In de Transitievisie warmte (2021) is als doel gesteld om in 2050 een Co2-neutrale gemeente te zijn. Ons streven is om in 2030 de transitie naar definitieve fossielvrije alternatieven mogelijk te maken. Het meerjarig uitvoeringsprogramma verduurzaming koopwoningen Midden-Delfland 2023 -2026 draagt bij aan de doelstelling van het Nationaal Isolatieprogramma om slecht geïsoleerde woningen versneld te isoleren en daarbij ondersteuning te bieden aan de doelgroepen die dat het hardst nodig hebben. Het programma draagt direct bij aan de gemeentelijke doelstelling om inwoners te helpen met energiebesparing, energiearmoede te bestrijden en energie- en CO2-neutraal te zijn in 2050. In 2025 is een start gemaakt met de herziening van het Warmteprogramma. Deze vervangt de Transitievisie warmte Het nieuwe programma leidt tot verscherping en meer concreetheid op welke wijze de transitiedoelen behaald kunnen worden Het warmteprogramma is een wettelijk verplicht programma onder de Omgevingswet en dient elke vijf jaar geactualiseerd te worden.
• Water en bodem: Voorkomen van emissies van bestrijdingsmiddelen en meststoffen vanuit de glastuinbouw naar het oppervlaktewater. Kwaliteiten van bodem, ondergrond en grondwater beter meewegen en richtinggevend laten zijn bij het oplossen van maatschappelijke opgaven en keuzes in de ruimtelijke ordening, in samenwerking met relevante partijen.

Duurzaamheid is één van de basisprincipes van Cittaslow. Hierbij gaat het om de regelgeving op deze terreinen en zorgen voor bewustwording, zodat inwoners en bedrijven meer maatregelen treffen dan wettelijk voorgeschreven. Hierdoor zijn inwoners en bezoekers zich er meer bewust van dat zij zich bevinden in een groen landschap van hoge kwaliteit.

Maatregelen om minder energie te gebruiken en meer duurzame energiebronnen te gebruiken sluiten nauw aan bij Cittaslow. Bijvoorbeeld de onderdelen die betrekking hebben op klimaatadaptatie en klimaatmitigatie.

Afvalbeleid is een ander onderdeel dat binnen dit beleidsveld en Cittaslow belangrijk is. Cittaslow roept op tot voorkomen van verspilling, preventie op het ontstaan van afval en bij het ontstaan van afval dit zoveel mogelijk gescheiden te verwerken.

We vertalen onze duurzaamheidsambities én wettelijke verplichtingen naar praktische doelen in operationele plannen en toetsingskaarten, zodat we gericht kunnen werken aan een gezonde en veilige leefomgeving. Per beleidsveld zijn operationele doelen vastgesteld en kosten inzichtelijk gemaakt. De bestaande plannen en kaarten hebben betrekking op de volgende milieu gerelateerde thema’s:

• Riolering
• Afval en circulaire economie
• Handhaving, toezicht en vergunningverlening
• Bodem
• Geluid (Geluidsactieplan/Geluidskaart) en stiltebeleid
• Luchtkwaliteit
• Externe Veiligheid
• Klimaat, energie en warmte
• Water
• Groen en natuur

Concrete acties voor 2026

Handhaving en vergunningverlening
De milieubelastende activiteiten worden door Omgevingsdienst Haaglanden (ODH) getoetst aan en gecontroleerd op de van toepassing zijnde wet- en regelgeving. De ODH doet dit vooral op basis van een jaarlijks door het college vast te stellen uitvoeringsplan.

Bodem
Per 2024 is met de inwerkingtreding van de Omgevingswet een deel van de bodemtaken van de provincie overgedragen aan gemeenten. De ODH voert deze taken namens de gemeente uit.

Geluid
Ondersteunen van het provinciale beleid voor stiltegebieden en hier rekening mee houden in de vergunningverlening. Uitvoeren van Actieplan Geluid 2024-2029 en Saneringsprogramma Geluid.

Luchtkwaliteit
Onder de Omgevingswet wordt de luchtkwaliteit jaarlijks gemonitord in aandachtsgebieden van stikstofoxide en fijnstof. Omdat de gemeente Midden-Delfland in een aandachtsgebied ligt, monitoren wij jaarlijks de luchtkwaliteit langs relevante gemeentelijke wegen. Bij nieuwe planontwikkelingen nemen wij het aspect luchtkwaliteit mee. Wij ondersteunen regionale plannen die de luchtkwaliteit verbeteren.

Externe Veiligheid/Omgevingsveiligheid
Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet is het begrip Externe Veiligheid vervangen door het begrip Omgevingsveiligheid.
Bij omgevingsveiligheid gaat het onder meer om risico's van het gebruik en transport van gevaarlijke stoffen, veiligheid van milieubelastende activiteiten en veiligheid van zich snel ontwikkelende technieken. Daarnaast zijn aandachtsgebieden en voorschriftgebieden geïntroduceerd om de omgevingsveiligheid te beheersen. Bij nieuwe planontwikkelingen nemen wij het aspect Externe Veiligheid / Omgevingsveiligheid mee.

Klimaatadaptatie
Maatregelen om nadelige gevolgen van wateroverlast, droogte (met kans op versnelde bodemdaling), overstromingen en hittestress tegen te gaan, die voortkomen uit de Strategie Klimaatadaptatie Midden-Delfland 2021-2028 en de uitvoering van het uitvoeringsprogramma klimaatadaptatie.

Energietransitie
Het Warmteprogramma (voorheen Transitievisie Warmte) wordt elke 5 jaar herzien. Dit programma omvat een plan voor verduurzaming van wijken, inclusief duurzame warmte-alternatieven voor prioritaire gebieden. In 2026 wordt de geactualiseerde versie aangeboden aan het college. Uitvoering blijven geven aan het meerjarig uitvoeringsprogramma (MJUP) verduurzaming koopwoningen Midden-Delfland 2023 -2026.

Water
In het kader van het afsprakenkader Emissie loze Kas 2027 wordt samen met andere glastuinbouwgemeenten, waterschappen en de glastuinbouwsector gewerkt aan het voorkomen van emissies van bestrijdingsmiddelen en meststoffen vanuit de glastuinbouw naar het oppervlaktewater.

Onder leiding van het Hoogheemraadschap van Delfland wordt samen met ODH en andere gemeenten gewerkt aan de maatregelen ten behoeve van de (chemische en ecologische) doelstellingen van de Europese Kaderrichtlijn Water in 2027. Betreft tevens verbeteren biodiversiteit op kades en langs oevers.

Groen/natuur
Waar mogelijk ecologisch beheer van wegkanten en oevers vanuit het gemeentelijk beheer en in samenwerking met de Coöperatie Coöperatief Beheer Groengebieden Midden-Delfland u.a.. Tevens wordt fasegewijs op basis van inventarisaties ecologisch beleid voor Midden-Delfland vorm gegeven aan de hand van zgn. soortenmanagementplannen (zie ook: programma 7, beleidsveld ruimtelijke ordening).

Instrumenten

• Wet Milieubeheer
• Omgevingswet
• Regionaal bodembeleid Zuid-Holland (tot gedeeltelijke taakoverheveling naar gemeente)
• Omgevingsvisie Provincie Zuid-Holland
• Stiltebeleid Provincie Zuid-Holland
• Actieplan Geluid 2024-2029
• Saneringsprogramma Geluid
• Bodemkwaliteitskaart bedrijfsterrein Harnaschpolder
• Bodemfunctiekaart gemeente Midden-Delfland
• Strategie Klimaatadaptatie Midden-Delfland 2021-2028
• Regionale Energiestrategie MRDH (RES)
• Transitievisie Warmte
• Omgevingsvisie 1.0
• Regelgeving bruidsschat Omgevingswet
• Geurverordening Midden-Delfland 2009/geurhinderbeleid
• LOP Midden-Delfland®2025
• Toekomstvisie 2050

Met de deelname aan Regionaal Reinigingsbedrijf Avalex wordt beoogd op een efficiënte en doelmatige wijze invulling te geven aan de wettelijke verplichtingen op het gebied van afvalinzameling.

Het doel van de Omgevingsdienst Haaglanden (ODH) is het uitvoeren van de wettelijke milieutaken. Hierbij wordt voldaan aan landelijke kwaliteitscriteria, wordt gezorgd voor specialismevorming op inhoud en wordt een bijdrage geleverd aan een constante en eenduidige taakuitvoering in de regio. Deelname aan deze gemeenschappelijke regeling is opgelegd vanuit de Wet milieubeheer.

De gemeente neemt deel aan de Coöperatie coöperatief Beheer Groengebieden Midden-Delfland U.A. Primaire doelstelling van deelname aan de coöperatieve vereniging is het creëren van een efficiënte en beleidsarme organisatie voor het beheer van recreatieve groengebieden.

Wijziging budget 2026 ten opzichte van 2025

Lasten
Afvalinzameling en verwerking (€ -84.600)
In verband met de implementatie diftar/restafvaltarief (RAT) zijn kosten (voor met name bemensing) benodigd voor de jaren 2025 tm 2027. Deze kosten zijn in 2026 lager dan in 2025 als begroot opgenomen (€ -65.000). Het restant zit in de storting egalisatievoorziening afvalstoffenheffing.

Riolering (€ -223.636)
Deze afname heeft verschillende oorzaken: Vanuit 2024 is er bij de jaarrekening een restantbudget voor klimaatadaptatie doorgeschoven (€ -181.000). Voor 2026 zijn er hogere kapitaallasten opgenomen (€ 34.784). Het restant betreft een verschuiving van werkgeverslasten (€ -83.575).

Milieubeheer (€ -389.794)
Deze afname heeft eveneens verschillende oorzaken: In 2025 zijn incidentele budgetten opgenomen voor de Lokale aanpak isolatie (€ -245.000, zie ook baten), actualisering warmteprogramma (€ -50.000), kwetsbare gebouwen (€ -10.000), quickscan van het soortenmanagementplan (€ -35.000) en naar 2025 doorgeschoven budgetten voor saneringslijst geluidsbelasting reduceren binnen norm (€ -28.000) en ecologie (€ -45.000). Het restant is een verschuiving aan werkgeverslasten.

Baten
Afvalinzameling en verwerking (€ 167.830)
Een stijging van de inzamelingskosten is de voornaamste oorzaak van de benodigde stijging afvalstoffenheffing (€ 244.424). Hier tegenover staat een storting in de egalisatievoorziening afvalstoffenheffing, waar in 2025 nog een onttrekking als begroot stond opgenomen.

Milieubeheer (€ -245.000)
Deze afname vanwege in 2025 opgenomen bijdrage Rijk voor de Lokale aanpak isolatie (€ -245.000, zie ook lasten).

Riolering (€ -51.971)
Deze afname heeft een 2-tal redenen. Ten eerste een stijging van de inkomsten rioolrechten (€ 51.466) en ten tweede een onttrekking aan de voorziening (€ -107.471).

Wijzigingen reserves 2026 ten opzichte van 2025

Baten € -1.352.000

Uit de algemene reserve werden in 2025 de volgende incidentele onttrekkingen gedaan:
- Storting in de voorziening afvalstoffenheffing € 65.000
- Doorschuifbudget actualisering warmteprogramma € 50.000
- Doorschuifbudget herstellen bermen € 10.000
- Doorschuifbudget elementenverharding € 95.000
- Doorschuifbudget wegmeubilair € 350.000
- Doorschuifbudget kwaliteitsimpuls € 180.000
- Doorschuifbudget baggerwerkzaamheden € 113.000
- Doorschuifbudget hekwerk begraafplaats € 25.000
- Doorschuifbudget groenbestekken € 10.000
- Doorschuifbudget ecologie € 45.000
- Doorschuifbudget klimaatadaptie € 181.000
- Diftar € 180.000
- Doorschuifbudget saneringlijst geluidsbelasting reduceren binnen norm € 28.000

Uit de reserve onderhoud kapitaalgoederen werd in 2025 de volgende incidentele onttrekking gedaan:
- Kapitaalgoederen kwaliteitsimpuls € 160.000

Uit de reserve onderhoud kapitaalgoederen wordt in 2026 de volgende incidentele onttrekking gedaan:
- Kapitaalgoederen kwaliteitsimpuls € 140.000