Programma 5: Sociaal Domein en Welzijn

Programma 5 kent twee onderdelen; Sociaal Domein en Welzijn. Het Sociaal Domein bevat onze ambities op het gebied van zorg en ondersteuning, die vastliggen in de Wmo, de Jeugdwet en de Wet Publieke Gezondheid. Onder het programmadeel Welzijn valt het brede lokale welzijnsbeleid op gebieden als preventie, cultuur, sport, verenigingsleven en bibliotheken.

Met dit programma proberen we iedere inwoner zelfstandig te laten participeren in de maatschappij, met gebruik van eigen kracht en netwerk. Centrale aandachtspunten hierin zijn het mogelijk maken, versterken en benutten van de eigen kracht van zowel individuele inwoners, als de netwerken en sociale verbanden in de gemeente. Daarnaast is een belangrijk doel het stabiliseren en terugdringen van de kosten in met name de jeugdzorg.

• Iedereen neemt deel aan de samenleving.
• Jeugdigen groeien gezond en veilig op met voldoende mogelijkheden tot ontplooiing.
• Inwoners kunnen zo lang als mogelijk zelfstandig thuis wonen.
• Ondersteuning van de zelfredzaamheid en participatie van onze inwoners.

Midden-Delflanders zijn gewend om binnen hun eigen omgeving naar oplossingen te zoeken. Zij maken daarbij veelal gebruik van de algemene maatschappelijke voorzieningen die aanwezig zijn. Deze houding is de identiteit van de inwoners en past goed in de beleidsdoelen van het sociaal domein. We willen dat inwoners vanuit hun eigen kracht handelen. Wanneer inwoners daar ondersteuning bij kunnen gebruiken, organiseren wij met één plan maatwerk dichtbij de (sociale) omgeving van de inwoners. De inwoner houdt daarbij zelf de regie in handen en zet in op de aanwezige kwaliteiten. Op deze manier maken wij gebruik van de ondernemende identiteit van de inwoners.

Operationeel doel om het beoogde maatschappelijk effect te bereiken
Waar mogelijk de zorg dichter bij de inwoners organiseren. In partnerschap en co-creatie hierbij een schakel vormen tussen burgers en zorgaanbieders. Daarbij inzetten op preventie en kwalitatief goede zorg wanneer dat nodig is.

Concrete doelen/acties voor 2024
Wmo:

• Uitvoering geven aan onze wettelijke taken op het gebied van de Wmo voor inwoners die daarop aangewezen zijn. In concreto: het bieden van hulp bij het huishouden, Woonaanpassingen, Begeleiding en overige dienstverlening.
• Voortzetten traject decentralisatie van de beleidstaken Beschermd Wonen/Beschermd Thuis en Maatschappelijke opvang.
• Uitvoering geven aan de uitvoeringsagenda Beschermd wonen en maatschappelijke opvang.
• Voortzetten toezicht WMO GGD.
• Uitvoering geven aan jaarlijks cliëntervaringsonderzoek.
• Uitvoering geven aan gezamenlijk ambities in het kader van GALA en IZA/RIGA met ketenpartners waaronder DSW.
• Doorontwikkeling regionale informatievoorziening (regionale dashboard).

Jeugd:

• Implementatie en uitvoering van het nieuwe beleidskader jeugd dat eind 2023 is/wordt vastgesteld.
• Regionaal uitvoering geven aan het jaarplan volgend uit de regiovisie.
• Doorontwikkeling van de lokale informatievoorziening (dashboard).
• Starten regionale voorbereidingen voor de nieuwe inkoopperiode.
• Voortzetten professionalisering Maatschappelijk Team.

Instrumenten

• Algemene Subsidieverordening (ASV)
• Calamiteitenprotocol Sociaal Domein Midden-Delfland
• Verordening en beleidsregels Wmo-Jeugd
• Beleidskader Jeugd 2024-2028
• Beleidskader VVE Midden-Delfland Subsidieregeling Kwaliteit Peuteropvang en Voor- en Vroegschoolse Educatie
• Cliëntervaringsonderzoek
• Regiovisie Jeugdzorg Haaglanden 2021-2026
• Toekomstvisie 2050
• Kader financiële ondersteuning welzijnsorganisaties

Operationeel doel om het beoogde maatschappelijk effect te bereiken
We zetten in op het dichter bij de inwoners organiseren van de zorg. Samen zijn we hierbij een schakel tussen inwoners en zorgaanbieders. In de uitvoering van de ondersteuning van onze inwoners zetten wij in op preventie en bieden van kwalitatief goede zorg wanneer dat nodig is. We werken vervolgens zoveel mogelijk integraal vanuit de situatie van het huishouden of gezin.

Een belangrijke inzet voor het onderwerp gezondheid is in volgorde op landelijk, regionaal en lokaal niveau, het Gezond Actief Leven Akkoord (IZA), Regionaal Integraal GezondheidsAkkoord (RIGA) en Gezond Actief Leven Akkoord (GALA). Uitgangspunt zijn daarbij het concept positieve gezondheid en preventie.

Concrete doelen/acties voor 2024

Wmo:

• We gaven uitvoering gegeven aan onze wettelijke taken, de wachttijden werden korter.
• De landelijke decentralisatie beschermd wonen en beschermd thuis is uitgesteld. In 2024 startte de werkgroep 'toegang beschermd wonen en beschermd thuis'. Dit zetten wij voort in 2025.
• De uitkomsten van het cliënt ervaringsonderzoek 2024 laten zien dat onze inwoners tevreden zijn over onze WMO-diensten. Het contact tussen cliënt en consulent sprong eruit in de hoge beoordeling op dit onderwerp.
• Het transformatieplan IZA en de snelle toets zijn eind 2024 afgerond en verwachten we in 2025 in te dienen. Vanuit het gedachtengoed IZA en GALA zijn activiteiten uitgevoerd en samenwerkingen versterkt. Voorbeelden zijn de activiteiten valpreventie en één tegen eenzaamheid. Deze activiteiten versterken het bestaande ouderenbeleid.
• Het regionaal dashboard WMO is vernieuwd, in 2025 wordt de ontwikkeling voortgezet.

Jeugd:

• Het lokale beleidskader Jeugd werkten we uit in nauwe samenwerking met lokale partners. Lokale opdrachten uit de Hervormingsagenda zijn hierin meegenomen. De raad stelde dit beleidskader vast.
• Samen met de overige acht gemeenten gaven we uitvoering aan het Uitvoeringsplan 2023-2024. Dit plan komt voort uit de Regiovisie Jeugdzorg Haaglanden 2021-2026 Een deel van de activiteiten uit het uitvoeringsplan is gerealiseerd. Voorbeelden hiervan zijn het vervolg van de aanpak wachttijden, verdere ontwikkeling van het Experticecentrum complexe zorg en er is gestart met de ombouw van Jeugdhulpplus. De prioriteiten die we in het afgelopen jaar nog niet realiseerden, staan in het Uitvoeringsplan 2025-2026. In 2024 stelden we de aanpak kostenbeheersing vast. Deze aanpak is het belangrijkste doel voor de komende jaren en is daarmee mede leidend voor het Uitvoeringsplan 2025-2026.
• Voor de verdere ontwikkeling van het informatievoorziening dashboard is gestart met het herinrichten van het informatiesysteem. Daarmee kunnen we actuele lokale data verzamelen.
• Vanuit de doelen in het lokaal beleidskader zijn voorbereidingen getroffen voor de herinrichting van de toegang tot de geïndiceerde jeugdzorg in een frontoffice.

Positieve gezondheid

Het onderwerp positieve gezondheid vraagt een integrale benadering en brede inzet. We werkten, samen met zorg- en welzijnsorganisaties, aan de uitvoering van het GALA-plan en de vijf ketensamenwerkingen uit het Integraal Zorg Akkoord (IZA). Door aandacht te geven aan leefstijl en preventie, verwachten we de druk op de zorg te verminderen.

GR GGD en VT Haaglanden.
De GGD bewaakt en monitort de publieke gezondheid in de regio Haaglanden. Zij bevordert de gezondheid en beschermt door toezicht of actief ingrijpen tegen natuurlijke en/of opzettelijke bedreigingen van de volksgezondheid. Veilig Thuis Haaglanden draagt bij aan het voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld en kindermishandeling.

Het Servicebureau Jeugdhulp Haaglanden sluit in opdracht van de 10 gemeenten in Haaglanden onder meer de contracten met de aanbieders van jeugdhulp die medeverantwoordelijk zijn voor de uitvoering van het door de raad vastgestelde inkoopplan Jeugd. Inzet van het servicebureau beperkt de administratieve last van partners en gemeenten. Gezamenlijk inkopen ondersteunt de kwaliteit en het behoud van de zorginfrastructuur.

Uitgaven

Overschrijding Jeugd (€ -127.086)

Belangrijkste oorzaken voor de overschrijding zijn hogere kosten voor jeugdzorg, specifiek op de onderdelen jeugdwetvervoer (59.000) en Zorg in natura (26.000). Het resterende verschil bestaat uit werkgeverslasten en verschillende kleinere bedragen.

Onderschrijding Kinderopvang (€ 24.542)

De belangrijkste verklaring voor het verschil is dat in 2024 door de GGD minder kosten in rekening gebracht aan toezicht op de kinderopvang. Het resterende verschil bestaat uit werkgeverslasten en verschillende kleinere bedragen.

Onderschrijding Maatschappelijk team (€ 323.706)

De onderschrijding kan voor een belangrijk deel verklaard worden vanwege het feit dat capaciteit van het maatschappelijk team ten laste gebracht kon worden van tijdelijke rijksfinanciering (SPUK IZA, NPO, POK-middelen). Het resterende verschil bestaat uit werkgeverslasten en verschillende kleinere bedragen.

Onderschrijding Openbare gezondheidszorg (€ 59.418)

In 2024 is van een aantal regoniale faciliteiten minder gebruik gemaakt, waardoor er minder kosten in rekening zijn gebracht. Het resterende verschil bestaat uit werkgeverslasten.

Onderschrijding Wmo (€ 223.989)

Er is sprake van overschrijding op Zorg in Natura (135.000) en onderschrijding op persoonsgebonden budget (132.000). Op de middelen voor beschermd wonen resteert een bedrag van 78.000 euro vanwege uitstel in de ingangsdatum van de nieuwe wet. Op salarislasten is een onderschrijding van 127.000.

Onderschrijding Wmo en Jeugd (€ 112.930)

Er was in 2024 sprake van een onderbesteding van 34.000 op het voor CAO ontwikkelingen gereserveerde budget. Een deel van de onderbestedingen heeft te maken met activiteiten die we uiteindelijk in 2024 ten laste van tijdelijke rijksmiddelen (IZA) konden financieren. Het resterende verschil bestaat uit werkgeverslasten en verschillende kleinere bedragen.

Inkomsten

Overschrijding Openbare gezondheidszorg (€ 91.673)

Deze overschrijding wordt veroorzaakt door de Rijksvergoeding voor reguliere personele inzet als bijdrage aan de regionale samenwerking in projecten ketenaanpak IZA.

Overschrijding Wmo (€ 156.638)

Op deze post wordt de afrekening van regionale kosten in H5-verband zichtbaar. Hieruit blijkt dat Midden-Delfland relatief veel regionale kosten heeft voorgeschoten. Daartegenover staat een hogere bate aan afrekeningen.

De bedoeling is dat iedere inwoner de kans krijgt zichzelf optimaal te ontwikkelen en te ontplooien. Zo kan hij/zij volwaardig aan de maatschappij deelnemen. Het behoud van ons erfgoed draagt bij aan het behoud van de eigen identiteit. En ook aan de beleving van de dorpen en het buitengebied en daarmee aan het welzijn van de inwoners. Het culturele- en verenigingsleven in Midden-Delfland draagt in belangrijke mate bij aan de leefbaarheid in de dorpen in onze gemeente. De gemeente ondersteunt organisaties zodat zij in staat zijn hun activiteiten zo goed mogelijk uit te voeren.

Gewenst maatschappelijk effect
Om iedere inwoner mee te kunnen laten doen in de maatschappij is het belangrijk als gemeente te beschikken over goede basisvoorzieningen, een gezond verenigingsleven. Daarnaast is het belangrijk dat er aandacht is voor sport en cultuur. Het lokaal welzijnswerk is hierin een belangrijke partner. Een onderdeel van het cultuurbeleid is het erfgoedbeleid. Op het gebied van erfgoed willen we de cultuurhistorische kwaliteiten van het landschap en de dorpen en buurtschappen behouden, versterken en beleefbaar maken. Dit is onderdeel van diverse beleidsvelden in het fysieke domein. Behoud, bescherming en de verbetering van de kwaliteit van Rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, archeologische vindplaatsen, cultuurhistorische elementen in het landschap, het trekvaartverleden en het veenweidelandschap zelf behoren tot het gemeentelijk erfgoed en dragen bij aan de gemeentelijke identiteit. Deze elementen zijn onderdeel van de Omgevingsvisie 1.0 en worden integraal betrokken bij het landschappelijk en ruimtelijk beleid uit de programma’s 1 en 7.

Cittaslow vraagt specifiek aandacht voor toegang tot maatschappelijke voorzieningen en het behoud van culturele lokale evenementen (het zogenaamde 'immateriële erfgoed'). De identiteit van het landschap van Midden-Delfland en de dorpen Den Hoorn, Maasland en Schipluiden wordt medebepaald door cultuurhistorie en sterke maatschappelijke verbinding. Erfgoed en beleefbaarheid zijn belangrijke waarden van Cittaslow om vanuit de eigen identiteit te werken aan ruimtelijke kwaliteit binnen de lokale gemeenschappen.

Operationeel doel om het beoogde maatschappelijk effect te bereiken

• Taalvaardigheid verbeteren, waardoor een beter functioneren in het maatschappelijk leven en kansen op de arbeidsmarkt verbeteren.
• Verenigingen ondersteunen door o.a. bekendheid te geven aan de vele mogelijkheden voor sport en cultuur en hen te informeren over belangrijke ontwikkelingen.
• Erfgoed (rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, kerkgebouwen, cultuurhistorie en het landschap) behouden en beleefbaar maken en de kwaliteiten waar mogelijk versterken.
• Stimuleren en faciliteren van vrijwilligerswerk en sociale verbinding
• Bijdragen aan goede sportvelden en bevorderen van sport/bewegen voor jong en oud

Concrete doelen/acties voor 2024

• Voorbereiding van de herontwikkeling Hoornbloem waaronder alternatieven voor huidige gebruikers Hoornbloem. De herontwikkeling behelst ten minste het bouwen van zorgwoningen en een sociaal-maatschappelijke ruimte
• Uitvoering geven aan het lokaal sportakkoord, waarbij we bewegen voor jong en oud stimuleren.
• Doorzetten van het Cultuurmenu voor scholen in het kader van Cultuureducatie met Kwaliteit.
• Herijken van de subsidieregeling Kunst, Cultuur en Sociale Verbinding.
• Waarborgen voldoende plekken VVE in 2024 conform het beleidskader, tevens actualiseren van het beleidskader.
• Uitvoering preventieakkoord, mogelijk in een nieuwe vorm gezien ontwikkeling rondom onder andere GALA.
• Vervolg uitvoering van projecten die kwaliteit en beleving van het trekvaartverleden versterken en waarvoor de provincie in 2020 een subsidie heeft toegekend.
• Het actualiseren van de beleidsregels voor subsidie voor het onderhoud van gemeentelijke monumenten.
• Het uitvoeren van de aanbevelingen uit de kerkenvisie over de toekomst van de monumentale kerkgebouwen in onze gemeente. Hiervoor hebben wij subsidie ontvangen van de rijksoverheid.

Instrumenten

• Gala inclusief Lokaal Sport- en preventieakkoord
• Algemene Subsidieverordening ASV
• Diverse subsidieregelingen, zie link: Subsidies | Gemeente Midden-Delfland (middendelfland.nl) Cultuurvisie Overeenkomst Cultuureducatie met Kwaliteit (CMK) / Cultuurmenu
• Erfgoedverordening
• Handboek Erfgoed
• Open monumentendag en Kindermonumentendag
• Notitie Delflandse Trekvaarten
• Gemeentelijke Kerkenvisie
• De visie over het Bijzonder Provinciaal Landschap Midden-Delfland
• Verordening Omgevingskwaliteit

Operationeel doel om het beoogde maatschappelijk effect te bereiken
Om iedere inwoner mee te kunnen laten doen in de maatschappij is het van belang om als gemeente te beschikken over goede basisvoorzieningen en een levendig verenigingsleven. Daarnaast is het essentieel dat er aandacht is voor sport en cultuur. Het lokaal welzijnswerk is hierin een belangrijke partner. Een onderdeel van het cultuurbeleid is ook het erfgoedbeleid. In 2024 hebben we gewerkt aan concrete faciliteiten en voorziening die hieraan bijdragen.

Concrete doelen/acties voor 2024

De gemeente en de partners die zich inzetten voor het verbeteren van taalvaardigheid bundelden hun krachten en werken nu samen in het Taalhuis Midden-Delfland.

Voor deze locatie stelden we een ruimtelijk kader en bijbehorend beeldkwaliteitsplan op. Hiervoor vond er participatie plaats met de nabij omwonenden en alle geïnteresseerden. Naar een alternatief voor de huidige gebruikers van de Hoornbloem zoekt de gemeente nog.

De herontwikkeling van de Hoornbloem is in voorbereiding. In 2024 werkten we samen met de woningcorporatie aan het ruimtelijk kader en het beeldkwaliteitsplan voor de te bouwen woningen. Dit gaat in ieder geval om het bouwen van zorgwoningen, een multifunctionele ruimte en de vestiging van een huisartsenpraktijk. Hierbij zetten wij voornamelijk in op het ophalen van aandachtspunten en wensen van omwonenden. De raad stelde de documenten met betrekking tot het ruimtelijk kader en het beeldkwaliteitsplan in september vast. De raad biedt daarmee het kader voor de volgende stappen in de herontwikkeling.

Het Lokaal Sportakkoord en het preventieakkoord zijn onderdeel van de activiteiten van het 'gezond en actief leven akkoord' (GALA). GALA richt zich op het concept "positieve gezondheid". Met het aanstellen van een brede combinatiefunctionaris legden we meer verbinding tussen sport, cultuur, gezondheid en welzijn.

Het Cultuurmenu voor scholen in het kader van cultuurscholing met kwaliteit zetten wij door. We werken hierbij samen met basisscholen en (veelal lokale) culturele partners. Speciale aandacht was er voor het lokale erfgoed.

Met het actualiseren van de subsidieregeling Kunst, Cultuur en Sociale verbinding werd dit flexibeler en breder inzetbaar. Door extra communicatie en een eenmalige financiële impuls maakten meer mensen gebruik van de regeling. Daarmee dragen we bij aan het bevorderen van de sociale verbinding in de dorpskernen.

Het beleidskader VVE(Voor- en vroegschoolse Educatie) is geactualiseerd. Hierdoor sluit de inrichting van VVE plekken beter aan bij de behoefte.

We gaven uitvoering aan het programma Cultuureducatie met Kwaliteit door het lokale Cultuurmenu. Hiervoor organiseerden we op de basisscholen weer diverse activiteiten voor leerlingen.

We hebben ingezet op het behouden en beleefbaar maken van Erfgoed (rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, cultuurhistorie en het landschap). De kwaliteiten versterkten we waar mogelijk.

We hebben ingezet op de uitvoering van projecten die kwaliteit en beleving van het trekvaartverleden versterken en waarvoor de provincie in 2024 een subsidie heeft toegekend.

We zijn gestart met een actualisatie van de subsidieverordening voor het onderhoud van gemeentelijke monumenten.

We maakten een verdiepingsslag op de Kerkenvisie Midden-Delfland fase 1. Als resultaat hiervan is er een netwerk met de kerkeigenaren. Het behoud en het gebruik van de kerkgebouwen en de beleving van het kerkenlandschap staan hier op de agenda.

Er was een korte overdrachtsfase van december 2023 t/m januari 2024 waarin de oude commissie Welstand en Erfgoed en de nieuw benoemde commissie Omgevingskwaliteit samen adviseerden. Daarna nam de commissie Omgevingskwaliteit de advisering over.

We pasten het beleid rondom investeren in sport- en welzijnaccomodaties aan. Hiermee kwam er meer (financiële) duidelijkheid voor sport en vrijwilligersorganisaties. Daarmee dragen we bij aan het bevorderen van sport en beweging van jong en oud.

We nemen deel aan de gemeenschappelijke regeling archeologie Midden-Delfland. Doel is om efficiënt en doelmatig invulling te geven aan de gemeentelijke wettelijke verplichtingen op het gebied van archeologisch onderzoek. Ook geeft het de mogelijkheid om vondsten uit opgravingen in een eigen depot onder te brengen. Dit is een zogenaamde ‘lichte’ gemeenschappelijke regeling tussen de gemeenten Delft en Midden-Delfland. Op basis hiervan verricht de stadsarcheoloog Delft tegen vergoeding de wettelijke taken van een archeoloog in Midden-Delfland.

Vanuit de gemeenschappelijke regeling GGD en Veilig Thuis Haaglanden biedt de afdeling gezondheidsbevordering ondersteuning bij de uitvoering van het lokale sport- en preventieakkoord.

Uitgaven

Onderschrijding Openbaar bibliotheekwerk (€ 175.796)

De Specifieke uitkering herstelprogramma bibliotheken die mede ingezet wordt voor de ontwikkelpleinen WIJ-Midden Delfland heeft betrekking op 2024 en 2025. In het raadsvoorstel was deze verdeling anders verwerkt. Op de inkomsten zijn de bijbehorende lagere baten zichtbaar.

Onderschrijding Oudheidkunde/monumenten (€ 124.574)

In 2024 raamden wij (ten laste van de reserve onderhoud gebouwen) voor het verrichten van groot onderhoud. Vanwege een langer lopend vergunning traject vindt de uitvoering pas plaats in 2025.

Inkomsten

Onderschrijding Openbaar bibliotheekwerk (€ -159.433)

De onderschrijding hangt samen met de lagere uitgaven op dit product.

Onderschrijding Sport (€ -87.075)

De belangrijkste oorzaak is lagere benutting van Specifieke uitkering GALA en een lagere toekenning door een kleiner aandeel in een landelijk budget voor btw-verrekening over sport.

Inkomsten:

Onttrekking uit de Algemene reserve:

• Uit de algemene reserve onttrekken we € 95.294 minder dan begroot voor de POK-gelden. Dit bedrag is in 2023 doorgeschoven naar 2024. Dit bedrag is in 2024 niet benut.
• Uit de algemene reserve onttrekken we € 309.149 minder dan begroot voor het budget inzake uitvoeringsagenda MOBWBT. Ook dit bedrag volgt uit 2023 en is nagenoeg niet benut in 2024.
• Uit de algemene reserve onttrekken we € 47.782 minder dan begroot voor het budget maatwerk statushouders. Ook dit bedrag volgt uit 2023 en is in 2024 nagenoeg niet benut.

Onttrekking uit de reserve onderhoud gemeentelijke gebouwen:

• Uit de reserve onderhoud gemeentelijke gebouwen ontstaan meerdere verschillen. Zo is er op de volgende onderhoudsbudgetten een onderbesteding: De Schilpen (€50.000), de Hofstede (€20.796) en de Dorpshoeve (€13.041).

Het overige verschil is ontstaan door meerdere kleine mutaties.