Programma 1: Vitale dorpen in Midden-Delfland 2025

Versterken en behouden van de kwaliteit van

1. het open agrarisch cultuurlandschap van Midden-Delfland en
2. de vitale dorpen in Midden-Delfland.

Hernieuwde focus en energie

Midden-Delfland is een groene gemeente met een unieke positie als groen gebied in een stedelijke omgeving. In de afgelopen twintig jaar is gekoesterd en ontwikkeld wat Midden-Delfland uniek maakt. Het landschap, de fijnschaligheid en de prettige manier van leven.

De bevestiging van het belang van deze eigenschappen vinden wij in het Cittaslow-lidmaatschap en de toekenning van de status 'Bijzonder Provinciaal Landschap'. De kwaliteiten komen ook terug in de speerpunten van de gebiedsvisie Midden-Delfland 2025. Onze insteek is om met hernieuwde focus en energie ons samen met onze inwoners, ondernemers en verenigingen in te zetten voor onze dorpen. Dat doen we ook met onze regionale partners voor ons bijzonder provinciaal landschap Midden-Delfland.

Behouden en versterken van het waardevolle agrarische cultuurlandschap

Het landschap van Midden-Delfland is belangrijk voor de leefomgeving van onze eigen inwoners en ook voor de regio. Midden-Delfland heeft recreatiegebieden aan de randen van steden, natuurgebieden in het zuidelijke deel en een agrarisch kerngebied. Het behoud en versterking van de kwaliteiten die hiermee samenhangen vereisen een gevarieerde aanpak waarbij de gemeente en partners van de Landschapstafel samenwerken. We ontwikkelen verschillende programma's, projecten en initiatieven om de doelen te bereiken. Het Bijzonder Provinciaal Landschap Midden-Delfland blijft een levendig landschap waar mensen kunnen recreëren. Het benadrukt de waarde van het open cultuurlandschap met erfgoed en landbouwactiviteiten. We gebruiken gebiedsmarketing om het landschap en de streekproducten bekend te maken en het voortbestaan van Midden-Delfland te bevorderen.

Het duurzame economische verdienmodel voor de landbouw, voornamelijk melkveehouders, in het agrarisch kerngebied is erg belangrijk. Het programma Duurzaam Boer Blijven stimuleert kringlooplandbouw en betaalde landschapsdiensten. Daarmee maken we de landbouwsector duurzaam en sluit deze beter aan sluiten bij de stedelijke omgeving. Financiële middelen en de groei van de productie en afzet van lokaal voedsel zijn essentieel voor de boeren. Zij kunnen daarmee goed voor het landschap te zorgen en er meerwaarde uit halen.

Wij dragen samen met onze partners van de Landschapstafel actief bij aan het Nationaal Programma Landelijk Gebied. Dit programma richt zich op waterbeheer, het versterken van de natuur en biodiversiteit, en het verminderen van broeikasgassen. Het toekomstperspectief van de landbouw speelt een belangrijke rol bij het realiseren van deze maatschappelijke uitdagingen. De gemeente heeft al veel bijdragen geleverd en zal dit ook in de komende jaren blijven doen.

Vitale dorpen

Midden -Delfland heeft levendige dorpen waar men zich jong kan voelen en oud kan worden. Als Cittaslow-gemeente willen we dat onze dorpen bloeiende, veilige en sociale dorpen blijven om in te leven, wonen en werken. Ons doel is om de leefbaarheid van de dorpen te stimuleren. We zorgen voor een goede balans in voorzieningen en woningen met behoud van het karakter van het dorp. Dit vereist maatwerk. Den Hoorn, Maasland en Schipluiden hebben een eigen identiteit en de inwoners voelen zich verbonden met hun dorp. De uitdaging is om de identiteit en het karakter van de dorpen in het landschap te behouden voor toekomstige generaties. Daarom stellen we voor elk dorp een visie op, samen met inwoners, ondernemers en organisaties die een betrokkenheid hebben bij een dorp. De dorpsvisies vormen bouwstenen voor de Omgevingsvisie 2.0.

Een aantal doelstellingen is van toepassing op elke dorpsvisie:

• Wonen; behoud van jongeren door voldoende woonruimte voor hen, en bouwen van woningen voor ouderen. Dat zorgt voor een betere doorstroming en meer passende woonruimte voor jongeren en gezinnen. Er is behoefte aan meer appartementen, sociale huurwoningen, vrije sector huurwoningen en betaalbare koopwoningen, zoals ook blijkt uit de Woonvisie 2024-2030.
• Voorzieningen; behoud en versterken van voorzieningenniveau voor behoud van een goede woonomgeving;
• Dorpse sfeer; de identiteit en verbondenheid met het dorp wordt gekoesterd. Elk dorp houdt zijn karakter, krijgt meer ontmoetingsplekken en we bevordering van sociale cohesie. Daarbij krijgen de inwoners meer ruimte om bij te dragen aan hun eigen leefomgeving.
• Bereikbaarheid; behoud van het karakter van elk dorp en ons landschap betekent dat niet elke functie in de betreffende kern behouden of gerealiseerd kan worden. We zorgen voor goede onderlinge verbindingen tussen de dorpen en met de omliggende steden. We stimuleren daarom betere wandel- en fietsverbindingen en openbaar vervoerverbindingen.
• Duurzaamheid; bij herstructurering van bestaande buurten en bij nieuwbouw zijn duurzame en klimaatadaptieve maatregelen vanzelfsprekend.

Midden-Delfland is lid van de internationale beweging Cittaslow. Deze beweging legt nadruk legt op de authentieke waarden van gemeenten, op aandacht voor de kwaliteit van leven en voor eerlijk en gezond voedsel. Lid zijn van Cittaslow betekent voor Midden-Delfland een bewuste oriëntatie op de lokale kracht van de samenleving, fijnschaligheid, duurzaamheid vanuit een optimaal evenwicht tussen economische, ecologische en sociale aspecten en de eigen authentieke waarden. De komende jaren wordt door samenwerking met het Cittaslow-netwerk ingezet op de ‘branding’ van Midden-Delfland als duurzame gemeente waar het goed toeven is.

Financiën
De beschikbaar gestelde bedragen zijn gespreid uitgekeerd. De Provincie deed dit na overhandiging van het meerjarenprogramma, het afgeven van de beschikking en de uiteindelijke financiële verantwoording. Vanuit het Rijk is er geen verantwoordingsplicht, wel een bestedingsafspraak. In de beschikking van het Rijk is opgenomen: het aanwenden van middelen voor andere maatregelen, die als oogmerk ‘het versterken van de openheid van het authentieke agrarische cultuurlandschap’ hebben.

In de notitie Groen Ondernemen 2010-2020 zijn zowel de uitgaven als de inkomsten opgenomen. Dit zijn zowel het Grondinstrument als Duurzaam Boer Blijven. Ook is een enkele uitgave ten laste gekomen van het IODS-budget, zonder operationeel raakvlak met de project/programma’s Grondinstrument en DBB. Inhoudelijk ligt er wel een relatie en daarom is benutting van IODS-middelen voor deze onderdelen ook legitiem. Het gaat hierbij om de Polderarchitect en PUUUR.

Einde 2019 zijn de gelden van het Recreatieschap (CBG/Staatsbosbeheer) volledig benut. Hetzelfde geldt einde 2020 voor wat betreft de gelden van de Provincie Zuid-Holland. Het saldo Rijksgelden laat eind 2023 een bedrag zien van € 12.490.051.

Managementletter: IODS als aandachtspunt accountant (PSA)
PSA heeft dit punt opgenomen bij de jaarlijkse meldingen. Omdat de verantwoordingsplicht onveranderd is gebleven en de bestedingen ook in 2023 conform afspraak zijn blijft het aandachtspunt PSA zonder gevolgen. Het IODS-saldo blijft opgenomen op de overlopende passiva.

Saldo IODS Grondinstrument
Deze tabel laat kort samengevat de inkomsten, uitgaven en (restant) saldi zien. Dit betreft de gelden van het Rijk.

*) 1e tranche: dit deel bevat 5,3 miljoen t.b.v. IODS Sanering verspreid liggende glastuinbouw

**) 2e tranche: dit deel t.b.v. IODS Grondinstrument

Voortzetting programma’s
We zetten het programma Duurzaam Boer Blijven voort vanuit de Rijksgelden. De middelen van Provincie Zuid-Holland en het Recreatieschap zijn volledig onbenut.
Zoals in de evaluatienota staat, zijn voor zowel het grondinstrument als ook Duurzaam Boer Blijven een meerjarenprogramma 2021-2024 en een begroting op hoofdlijnen opgesteld. Dit betekent dat er ook voor de periode na 2024 voldoende middelen beschikbaar waren om de programma’s te kunnen voortzetten.

Bijzonder provinciaal Landschap

We gaan door met de ingezette lijn zoals destijds omschreven in de Gebiedsvisie 2025 en nu in de visie voor het Bijzonder Provinciaal Landschap:

1. Duurzame Landbouw: We zetten maximaal in op verdere ontwikkeling van het duurzame economische verdienmodel voor de landbouw van Midden-Delfland als drager van het waardevolle agrarische cultuurlandschap. We stimuleren en belonen kringlooplandbouw op bedrijfsniveau, we investeren in de nieuw generatie jonge boeren, we bevorderen de toekomstbestendige verkaveling van het agrarisch kerngebied, we bouwen korte ketens van duurzaam lokaal voedsel verder uit, we bevorderen het opwekken van duurzame energie op boerenerven en versterken waterkwaliteit, bodemkwaliteit en biodiversiteit in relatie tot het agrarisch bedrijf. Dit doen wij door middel van het programma Duurzaam Boer Blijven en het Grondinstrument (IODS).
2. Ruimtelijke kwaliteit: We beschermen en versterken de ruimtelijke kwaliteit van het open polderlandschap samen met betrokken partijen. Bij ruimtelijke kwaliteit gaat het om het evenwicht tussen gebruiks-, belevings-, toekomst- en herkomstwaarde. Wij betrekken deze doelstelling bij het opstellen van ruimtelijke plannen en bij de uitvoering van vergunningverlening, toezicht en handhaving.
3. Bekendheid en Recreatie: Samen met betrokken partijen zorgen we ervoor dat recreatie waarde toevoegt aan het landschap, de natuur en het cultureel erfgoed in Midden-Delfland. Gezamenlijk zetten deze partijen zich in voor voldoende beheer- en ontwikkelbudget, waarmee de kwaliteit van het landschap gegarandeerd kan worden. De bekendheid van Midden-Delfland verbetert door als gemeente bij te dragen aan gebiedsmarketing. Tevens stellen we in 2025 beleid op voor versterking van toerisme en recreatie in Midden-Delfland en het Bijzonder Provinciaal landschap. (zie ook Programma 6, beleidsveld Economie; en programma 7, beleidsveld Ruimtelijke Ordening).
4. Biodiversiteit: We zetten in op verbetering van de weidevogelstand, de insectenstand en versterking van kruidenrijkdom. Op verschillende manieren geven we hier vorm aan. Bijvoorbeeld door het programma Duurzaam Boer Blijven (kringlooplandbouw), de deelname aan de Stichting Groenfonds Midden-Delfland en door het uitvoeringsplan voor het Bijzonder Provinciaal Landschap (bijvoorbeeld Aanvalsplan Grutto).
5. Water en Klimaat: We zetten in op waterkwaliteit en op water vasthouden in relatie tot droogte, veenoxidatie, bodemdaling en wateroverlast. De instrumenten die hiervoor worden ingezet zijn onder andere het uitvoeringsplan Bijzonder Provinciaal Landschap en het programma Duurzaam Boer Blijven. Tevens wordt in beeld gebracht wat de impact is van de grondwaterstand in de veenweidegebieden.
6. Energie: Wij faciliteren naast het opwekken van duurzame energie op boerenerven ook het kleinschalig opwekken van zonne-energie voor eigen gebruik op de erven van burgerwoningen en niet-agrarische bedrijven in het buitengebied met opstellingen met zonnepanelen op het maaiveld, mits er geen of onvoldoende mogelijkheden zijn voor het plaatsen van zonnepanelen op daken van gebouwen en de opstelling ruimtelijk en landschappelijk goed kan worden ingepast.

Vitale dorpen

1. Binnen deze begroting zijn er diverse maatregelen, projecten en initiatieven die bijdragen aan het versterken van vitale dorpen. Wij werken verder aan de centrumplannen en woningbouwprojecten om de dorpen vitaal te houden. Daarnaast dragen we bij aan een rijk verenigingsleven en goede sportvoorzieningen voor een gezond en vitaal Midden-Delfland.
2. Wij faciliteren ondernemers, organisaties en verenigingen die door hun activiteiten bijdragen aan de identiteit, het voorzieningenniveau, de onderlinge saamhorigheid, de levendigheid en de leefbaarheid van de dorpen. Onder met name programma 7 vertalen we deze ambitie naar concrete doelen.
3. We stellen in 2025 samen met belanghebbenden dorpsvisies op voor: Den Hoorn, Maasland en Schipluiden

Bijzonder provinciaal Landschap in 2024

Duurzame Landbouw:

Ontwikkelingen rond het programma Duurzaam Boer Blijven en het Grondinstrument (IODS):

• We hebben ingezet op de verdere ontwikkeling van het duurzame economische verdienmodel voor de landbouw voor Midden-Delfland als drager van het agrarische cultuurlandschap.
• De kringlooplandbouw is evenals voorgaande jaren gestimuleerd en beloond.

Verder is geïnvesteerd in:

• Nieuwe generatie jonge boeren
• Bevorderen van toekomstbestendige verkaveling van het agrarisch kerngebied
• Het verder uitbouwen van korte ketens van duurzaam lokaal voedsel
• Bevorderen van het opwekken van duurzame energie op boerenerven
• Het versterken van water- en bodemkwaliteit en biodiversiteit in relatie tot het agrarisch bedrijf

Ruimtelijke kwaliteit:

Net als in voorgaande jaren is de doelstelling om de ruimtelijke kwaliteit van het open polderlandschap te beschermen en te versterken. Daarbij bewaken en stimuleren we samen met betrokken partijen het evenwicht tussen gebruiks-, belevings-, toekomst- en herkomstwaarde. Ook in 2024 is deze doelstelling voortgezet. Dit is tot uiting gekomen bij het opstellen van ruimtelijke plannen en bij de uitvoering van vergunningverlening, toezicht en handhaving.

Bekendheid en Recreatie:

Samen met betrokken partijen is ingezet op het toevoegen van recreatiewaarde aan het landschap, de natuur en het cultureel erfgoed in Midden-Delfland. Met de financiële bijdrage vanuit Midden-Delfland aan gebiedsmarketing is de bekendheid verder gestimuleerd. In 2024 is voor het Bijzonder Provinciaal Landschap (BPL) vanuit de Landschapstafel BPL onderzoek gedaan naar de Entreegebieden van BPL Midden-Delfland. In 2025 wordt hier verder vervolg aangegeven.

Biodiversiteit:

De inzet op de verbetering van de weidevogelstand, de insectenstand en de versterking van kruidenrijkdom is voortgezet. Dit is gedaan vanuit het programma Duurzaam Boer Blijven, het uitvoeringsplan voor het Bijzonder Provinciaal Landschap en vanuit de deelname aan de Stichting Groenfonds Midden-Delfland.

Water en Klimaat:
We hebben ingezet op het verbeteren van de waterkwaliteit en het vasthouden van water in relatie tot droogte, bodemdaling, veenoxidatie en droogte. Dit deden we met instrumenten als het programma Duurzaam Boer Blijven en het uitvoeringsplan voor het Bijzonder Provinciaal Landschap is.

Energie:
We hebben ingezet op en medewerking verleend aan het kleinschalig opwekken van zonne-energie voor eigen gebruik van burgerwoningen en niet-agrarische bedrijven in het buitengebied. Dit hebben we ook gedaan voor het opwekken van duurzame energie op boerenerven.

Vitale dorpen

1. Met diverse maatregelen, projecten en initiatieven is bijgedragen aan het versterken van de vitaliteit van de dorpen. Er is ingezet op en verder gewerkt aan de centrumplannen en woningbouwprojecten. Daarnaast is bijgedragen aan het gezond en vitaal houden van Midden-Delfland middels het versterken van het verenigingsleven en de sportvoorzieningen.
2. Ondernemers, organisaties en verenigingen die met hun activiteiten bijdragen aan de identiteit, het voorzieningenniveau, de onderlinge saamhorigheid, de levendigheid en de leefbaarheid van de dorpen, zijn waar mogelijk gefaciliteerd.

De Stichting Groenfonds Midden-Delfland ondersteunt de agrarische sector door te werken aan:

• instandhouding van het open agrarisch cultuurlandschap;
• verbetering van de relatie stad en platteland.

Bij de Coöperatie Coöperatief beheer groengebieden Midden-Delfland U.A. (CBG) werken zes gemeentelijke overheden samen om te komen tot een goed beheer van groengebieden in het Bijzonder Provinciaal Landschap Midden-Delfland. Staatsbosbeheer is de uitvoeringsorganisatie.

De Stichting Landschapsfonds Hof van Delfland ondersteunt het behoud, versterking en verdere ontwikkelingen van het landschap door financiële doorsluizing van subsidies.

Uitgaven

Overschrijding Midden-Delfland en Vitale Dorpen (€ 84.533)
Deze overschrijding heeft meerdere redenen. Het gaat voornamelijk om de volgende mutaties:

• De werkelijke uitgaven (zie ook inkomsten) voor het Landschapstafel Bijzonder Provinciaals landschap zijn hoger dan begroot (€ 102.000).
• De afronding en verwerking van de vaststelling Hof van Delfland Groensubsidies ((€ 378.950) zie ook inkomsten)
• Bijstelling van de uitgaven (zie ook inkomsten) voor IODS (€ -319.831).
• Onderschrijding op budget, met name adviezen derden, uitvoeringsbudget en een verschuiving van werkgeverslasten (€ -72.121).

Inkomsten

Overschrijding Midden-Delfland en Vitale Dorpen (€ 385.638)
Deze overschrijding heeft meerdere redenen. Het gaat voornamelijk om de volgende drie mutaties:

• Bijstelling van de inkomsten (zie ook uitgaven) voor IODS (€ -104.665).
• De afronding en verwerking van de vaststelling Hof van Delfland Groensubsidies ((€ 378.950) zie ook uitgaven)
• De werkelijke inkomsten (zie ook uitgaven) voor het Landschapstafel Bijzonder Provinciaals landschap zijn hoger dan begroot (€ 107.000)

Geen toelichting opgenomen bedrag is namelijk kleiner dan € 25.000.