Programma 1

Versterken en behouden van het open agrarisch cultuurlandschap van Midden-Delfland en de kwaliteit van de vitale dorpen en de buurtschappen in Midden-Delfland.

Gewenst maatschappelijk effect

Midden-Delfland is nu en in de toekomst een vitaal landschap, met een agrarisch en recreatief karakter. De ‘koe in de wei’ is en blijft het symbool voor een grondgebonden veehouderij. De ‘Grutto in de wei’ staat voor een natuurlijk landschap met kansen voor weidevogels. Het Bijzonder Provinciaal Landschap van Midden-Delfland is een belangrijke pijler voor de versterking van het economisch vestigingsklimaat van de regio en het leefklimaat van haar inwoners. Het landschap draagt haar steentje bij aan de regionale economie in de vorm van voedselproductie vanuit korte ketens, een steeds verder ontwikkelde sector van ‘hospitality’ en andere vormen van dienstverlening aan het stedelijk gebied.

Een landschap met kwaliteit is niet alleen fijn voor onze eigen inwoners maar is ook van essentieel belang voor de 2,3 miljoen regiobewoners. Velen van hen recreëren in Midden-Delfland. Ook voor het regionale toerisme is ons bijzondere landschap een belangrijke aanvulling op de omliggende steden. Duurzame melkveehouderij is de drager van het open veenweidelandschap. Samenwerking en draagvlak bij bestuurders in de regio en maatschappelijke organisaties zijn daarbij belangrijk. Bekostiging van ontwikkelingen en beheer is een belangrijk aandachtspunt. Na terugtrekking van het rijk en provincie is er te kort voor het onderhoud van de groengebieden.

In het kader van het versterken en behouden van de kwaliteiten van de vitale dorpen en buurtschappen in Midden-Delfland wordt de eerder ingezette realisatie van 700 woningen en de ontwikkeling van de drie centrumplannen voortgezet. Voor de voortgang van de plannen wordt verwezen naar Programma 7.

De doelstelling van dit beleidsveld (versterken en behouden van het open agrarisch cultuurlandschap van Midden-Delfland en de kwaliteit van de vitale dorpen en de buurtschappen in Midden-Delfland) sluit goed aan bij die van Cittaslow. Cittaslow legt nadruk op de authentieke waarden van gemeenten, op aandacht voor de kwaliteit van leven en voor eerlijk en gezond voedsel. Lid zijn van Cittaslow betekent voor Midden-Delfland een bewuste oriëntatie op de lokale kracht van de samenleving, fijnschaligheid, duurzaamheid vanuit een optimaal evenwicht tussen economische, ecologische en sociale aspecten en de eigen authentieke waarden. De komende jaren wordt meer ingezet op de samenwerking met het Cittaslow-netwerk in onze gemeente en op de ‘branding’ van Midden-Delfland als een ‘slow’ en vooral ‘Bijzonder Provinciaal Landschap’.

Financiën
De beschikbaar gestelde bedragen zijn gespreid uitgekeerd. Vanuit de Provincie na overhandiging van het meerjarenprogramma gevolgd door een beschikking en de uiteindelijke financiële verantwoording. Vanuit het Rijk is er geen verantwoordingsplicht, wel een bestedingsafspraak. In de beschikking van het Rijk is opgenomen: het aanwenden van middelen voor andere maatregelen, die als oogmerk ‘het versterken van de openheid van het authentieke agrarische cultuurlandschap’ hebben.

In de notitie Groen Ondernemen 2010-2020 zijn zowel de uitgaven als ook de inkomsten opgenomen. Dit betreft het Grondinstrument en Duurzaam Boer Blijven. Hiernaast is een enkele uitgave ten laste gekomen van het IODS-budget, zonder operationeel raakvlak met de project/programma’s Grondinstrument en DBB. Inhoudelijk ligt er wel degelijk een relatie, en daarom is benutting van IODS-middelen voor deze onderdelen ook legitiem. Het gaat hierbij om de Polderarchitect en PUUUR.

Einde 2019 zijn de gelden van het Recreatieschap (CBG/Staatsbosbeheer) volledig benut. Hetzelfde geldt einde 2020 voor wat betreft de gelden van de Provincie Zuid-Holland. Het saldo Rijksgelden laat eind 2023 een bedrag zien van € 12.490.051.

Managementletter: IODS als aandachtspunt PSA
PSA heeft dit punt opgenomen bij de jaarlijkse meldingen. Aangezien de verantwoordingsplicht onveranderd is gebleven en de bestedingen ook in 2023 conform afspraak zijn blijft het aandachtspunt PSA zonder gevolgen. Het IODS-saldo blijft opgenomen op de overlopende passiva.

Saldo IODS Grondinstrument
Deze tabel laat kort samengevat de inkomsten, uitgaven en (restant) saldi zien. Dit betreft de gelden van het Rijk.

Jaar	Beginsaldo	Ontvangsten	Bestedingen	Einde jaar saldo
2012	€ 0	€ 9.665.000 *	€ 1.068.000	€ 8.597.000
2013	€ 8.597.000	€ -	€ 331.000	€ 8.266.000
2014	€ 8.266.000	€ 8.835.000 **	€ 141.000	€ 16.960.000
2015	€ 16.959.921	€ -	€ 356.756	€ 16.603.165
2016	€ 16.603.165	€ -	€ 893.346	€ 15.709.819
2017	€ 15.709.819	€ 457.902	€ 157.819	€ 16.009.902
2018	€ 16.009.902	€ 55.449	€ 1.098.806	€ 14.966.545
2019	€ 14.911.126	€ -	€ 414.282	€ 14.496.844
2020	€ 14.496.844	€ -	€ 532.337	€ 13.964.507
2021	€ 13.964.507	€ -	€ 505.032	€ 13.459.445
2022	€ 13.459.445	€ -	€ 465.584	€ 12.993.890
2023	€ 12.993.890	€ -	€ 503.838	€ 12.490.051

*) 1e tranche: dit deel bevat 5,3 miljoen t.b.v. IODS Sanering verspreid liggende glastuinbouw

**) 2e tranche: dit deel t.b.v. IODS Grondinstrument

Voortzetting programma’s
Ondanks de volledige benutting van de middelen van Provincie Zuid-Holland en het Recreatieschap, wordt het programma Duurzaam Boer Blijven vanuit de Rijksgelden voortgezet.
Conform de evaluatienota is voor zowel het grondinstrument als ook Duurzaam Boer Blijven een meerjarenprogramma 2021-2024 en op hoofdlijnen een begroting opgesteld. Dit betekent dat er ook voor de periode na 2024 voldoende middelen beschikbaar zijn om de programma’s te kunnen continueren.

Operationeel doel om het beoogde maatschappelijk effect te bereiken
De concrete doelen in dit programma zijn direct gerelateerd aan doorontwikkeling van het groene landschap.

Concrete doelen/acties voor 2023
Basis voor de activiteiten in 2023 zijn het Uitvoeringsprogramma van de Gebiedsvisie MiddenDelfland®2025 en het uitvoeringsplan van de Visie over het Bijzonder Provinciaal Landschap is. Deze zijn te vertalen in vier opdrachten.

Opdracht A: Kwaliteit, Landschap van Stand;
Opdracht B: Betrokken en duurzaam beheer;
Opdracht C: Ontmoeting tussen stad en land;
Opdracht D: Het A-merk Midden-Delfland®2025.

Ad A Kwaliteit, Landschap van Stand
Versterking van de ruimtelijke kwaliteit is van belang voor de toekomst van Midden-Delfland. Bij nieuwe ontwikkelingen staat borging van kwaliteit voorop. Centraal staan ook het draagvlak bij 2,3 miljoen stedelingen en de ruimtelijke bescherming. Deze opgave voeren we uit met de partners aan de Landschapstafel Bijzonder Provinciaal Landschap Midden-Delfland.

Actiepunten opgave A:

• Voldoende menskracht en middelen voor de uitvoering van projecten.
• Een regionaal kwaliteitskader voor onafhankelijke advisering door de Polderarchitect;
• Inzet op aanvalsplan Grutto door het Weidevogelpact;
• Vergroting biodiversiteit;
• Afronding sanering verspreid liggend glas;
• Een goede ruimtelijke inpassing en benutting van koppelkansen bij de spoorwegverbreding;
• CO2 vastleggen door onder meer de inzet op water vasthouden.
• Met de provincie zal nauw worden samengewerkt bij de totstandkoming van het Provinciaal Programma landelijk gebied wat de rijksoverheid verlangd in het kader van de doelstellingen van het NPLG. Uitgangspunt zijn de resultaten die de gemeente met LTO en natuurorganisaties op dit vlak al heeft bereikt (zie B).

Ad B Betrokken en duurzaam beheer
Centraal staat de betrokkenheid van ondernemers, agrarisch en niet-agrarisch, en gebruikers.

Actiepunten opgave B:

• Voldoende beheerbudget als basis voor de kwaliteit van de groengebieden.
• Betrokkenheid van lokale partijen bij de uitvoering van het beheer en onderhoud;
• Verder uitvoering geven aan het project Grondinstrument IODS;
• Uitvoering geven aan het Meerjarenprogramma IODS Groen Ondernemen;
• Versterken van korte ketens tussen Midden-Delfland en de omliggende steden;
• Permanente aandacht voor versterken van de biodiversiteit;
• Realisatie van een zuivelfabriek.

Ad C Ontmoeting tussen stad en land
Centraal in deze opgave staat de doelstelling tot betere recreatieve ontwikkeling en ontsluiting van het Bijzonder Provinciaal Landschap Midden-Delfland voor 2,3 miljoen inwoners.

Actiepunten opgave C:

• Meewerken aan de ontwikkeling van een recreatieperspectief voor het Bijzonder Provinciaal Landschap Midden-Delfland.
• Versterking van stad-land relaties;
• Versterking van de Erfgoedlijn Delflandse Trekvaarten;
• Verduurzaming van waterrecreatie;
• Verkoop van lokale producten en korte ketens.

Ad D Het A-merk Midden-Delfland®2025
Centraal bij deze opgave is eenduidige gebiedsmarketing richting 2,3 miljoen regiobewoners.

Actiepunten opgave D:

• Verbetering van de bekendheid van het Bijzonder Provinciaal Landschap Midden-Delfland;
• Samen met agrariërs, groene gebiedsorganisaties, voedselproducenten, horeca en recreatieondernemers verdere invulling geven aan de gebieds- en productmarketing;
• Aanleg van een recreatieve verbinding in het gebied tussen het centrum van Maassluis en het buitengebied rond Maasland;
• Poortontwikkeling op de grens van het stedelijk- en het landelijk gebied;
• Versterking ruimtelijke kwaliteit historisch lint Oostgaag-Westgaag.

Instrumenten

• Gebiedsvisie Midden-Delfland®2025
• Landschapsontwikkelingsperspectief Midden-Delfland® 2025 (gemeentelijke structuurvisie voor het buitengebied)
• Omgevingsvisie 1.0
• Visie Behoud door ontwikkeling (Vitale Dorpen)
• Bestemmingsplannen, in het bijzonder buitengebied Gras en Glas
• IODS (Integrale Ontwikkeling Delft-Schipluiden), met als instrumenten:
  o Plan van aanpak Saneren verspreid liggend glas;
  o Plan van aanpak Duurzaam boer blijven in Midden-Delfland;
  o Evaluatie en uitvoeringsvoorstel Grondinstrument december 2015;
• Aanwijzing Bijzonder Provinciaal Landschap Midden-Delfland op basis van Wet natuurbescherming/Omgevingswet
• Visie en uitvoeringsprogramma Landschapstafel Bijzonder Provinciaal Landschap Midden-Delfland 2019
• Lidmaatschap Cittaslow en realisatie Sustainable Development Goals VN (Global Goals), inclusief kennisuitwisseling binnen landelijk en internationaal netwerk Cittaslow
• Coöperatie Coöperatief beheer groengebieden Midden-Delfland U.A.
• Stichting Groenfonds Midden-Delfland
• Stichting Landschapsfonds Hof van Delfland

Operationeel doel om het beoogde maatschappelijk effect te bereiken
De concrete doelen in dit programma zijn direct gerelateerd aan doorontwikkeling van het groene landschap.
Resultaten 2023

Resultaten opgave A:

• Onvoldoende middelen voor de uitvoering van projecten;
• De Polderarchitect heeft een werkplan voor bewaking van kwaliteit van het landschap opgesteld;
• Provincie heeft voortgang geboekt op Aanvalsplan Grutto door aanstellen van een verkenner;
• Biodiversiteit is bevorderd/ gestimuleerd door inzaai extra hectares kruidenrijk grasland, voortgang op proces Klaasengelbrechtspolder, opzetten verdiepingsgroep Bodem als Basis in het programma Duurzaam Boer Blijven, inzet van het Agrarisch Collectief ten behoeve van weidevogelbeheer.
• Sanering van de kas aan de Kwakelweg is afgerond. Het project Sanering verspreid liggend glas loopt door.
• De gemeente heeft met Landschapstafel BPL M-D in samenwerking met gemeente Delft, Rotterdam, Schiedam, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer een propositie opgeleverd voor een goede inpassing van de spoorverdubbeling in BPL Midden-Delfland.
• De gemeente heeft getracht het hoogheemraadschap te inspireren om de pilot Water Vasthouden verdere invulling te geven.
• Met provincie is nauw samengewerkt bij totstandkoming van het Zuid-Hollands Programma Landelijk Gebied. Uitgangspunt zijn de resultaten die de gemeente met LTO en natuurorganisaties op dit vlak al heeft bereikt (zie B).

Resultaten opgave B:

• Onvoldoende beheerbudget voor de kwaliteit van groengebieden.
• Betrokkenheid van lokale partijen bij uitvoering van beheer en onderhoud is niet gerealiseerd in verband met een probleem in de aanbesteding door Staatsbosbeheer;
• Er is uitvoering gegeven aan project Grondinstrument IODS en aan Meerjarenprogramma IODS Groen Ondernemen;
• I.s.m. lokale ondernemers van streekproducten is gewerkt aan versterking van korte ketens met omliggende steden;
• Binnen programma Duurzaam Boer Blijven is permanente aandacht voor versterken van biodiversiteit;
• Veel inzet is gepleegd op het opschalen van korte ketens (zuivelfabriek). Dat heeft geleid tot een sluitende businesscase op basis waarvan financiering kan worden aangevraagd.

Resultaten opgave C:

• Gemeente heeft meegewerkt aan het opstellen van een recreatieperspectief voor het Bijzonder Provinciaal Landschap Midden-Delfland.
• Met provinciale subsidie is gewerkt aan versterking van Erfgoedlijn Delflandse Trekvaarten door het restaureren van bruggen en realiseren van een windas.

Resultaten opgave D:

• Voorbereidingen voor het optuigen van een website ten behoeve van het BPL M-D zijn gestart.
• Door samen te werken met agrariërs, groene gebiedsorganisaties, voedselproducenten, horeca en recreatieondernemers is verdere invulling gegeven aan de gebieds- en productmarketing. Een evaluatie van gebiedsmarketing is gestart om te komen tot nieuwe afspraken vanaf 2025 met Stichting Puuur Midden-Delfland.
• Voorbereidingen zijn getroffen voor sanering van solitair gelegen glastuinbouw bedrijf in het historisch lint Oostgaag-Westgaag.

Stichting Groenfonds Midden-Delfland werkt aan de instandhouding van het open agrarisch cultuurlandschap en verbetering van de relatie stad en platteland.

Bij Coöperatie Coöperatief beheer groengebieden Midden-Delfland U.A. (CBG) werken overheden samen voor beheer van groengebieden in het Bijzonder Provinciaal Landschap Midden-Delfland. Staatsbosbeheer is de uitvoeringsorganisatie.

Stichting Landschapsfonds Hof van Delfland ondersteunt behoud, versterking en verdere ontwikkelingen van het landschap door financiële doorsluizing van subsidies.

Inkomsten
Overschrijding Midden-Delfland en Vitale Dorpen (€ 198.220)
Deze overschrijding heeft meerdere redenen. Het gaat voornamelijk om de volgende drie mutaties:

• Bijstelling van de inkomsten (gelijk aan de uitgaven) voor IODS (€ 122.489).
• Bijstelling van de inkomst Hof van Delfland Groensubsidies om de uitgaven te dekken (€ 40.000).
• De uitgaven vanuit de Landschapstafel Bijzonder Provinciaals landschap lopen voor op begroot (€ 20.628). Echter, in 2022 was er een restant saldo, zodoende neutraal. De uitgaven worden geheel gecompenseerd door de partner bijdragen.

Inkomsten

Onderschrijding (€ 74.220)

Algemene reserve:
- De totale onderschrijding op het doorschuifbudget maatregelen sluipverkeer A4 bedraagt € 39.350.
- De totale onderschrijding op het doorschuifbudget beleidsevaluatie gebiedsmarkering bedraag € 34.870.