Begroting 2025 - 2028

Hierbij ontvangt u de Begroting 2025 en het Meerjarenperspectief (MJP) 2026-2028. Deze begroting is gebaseerd op de Kadernota 2025-2028 die u op 3 juli 2024 heeft vastgesteld.

De Kadernota liet een fors negatief saldo zien voor 2025-2028. U heeft ons kaders meegegeven en de opdracht om de begroting 2025 reëel sluitend te maken, uiteraard met oog voor het meerjarenperspectief. Hoewel we graag de focus zouden leggen op onze ambities en de zaken die we willen bereiken, dwingt het huidige financiële perspectief ons, net zoals veel andere gemeenten, om vooral met geld bezig te zijn. We willen een gezonde financiële basis behouden juist om dat te kunnen blijven doen wat we moeten en willen doen.

In deze inleiding leest u daarom vooral over de gemaakte (financiële) keuzes en de gevolgen daarvan. In de programma’s leest u wat we willen bereiken en hoe we dat gaan doen.

Het is ons gelukt om een sluitende begroting te presenteren en door (structurele) maatregelen te nemen ook een minder negatief meerjarenperspectief.

Hoewel het niet eenvoudig was, blijft het vooralsnog mogelijk om onze dienstverlening te continueren en om de voorgestelde plannen uit de kadernota, het coalitieakkoord, inclusief addendum en het hernieuwde collegewerkprogramma grotendeels te realiseren. Er resteert echter nog steeds een forse opgave.

In de Kadernota presenteerden wij het beeld zoals dat op dat moment bekend was. U ontving daarbij een overzicht met zogenaamde autonome (A) mutaties en u kreeg inzicht in welke ontwikkelingen nog op ons pad komen die financiële impact hebben. Deze ontwikkelingen stonden op de B lijst. Deze lijst bevatte zowel zaken die wettelijk verplicht zijn, maar waar in zekere mate nog over besloten kon worden, als zaken waarvan op dat moment de financiële effecten nog niet duidelijk waren.

Het tekort dat ontstond voor 2025 was (afgerond) € 2 miljoen als gevolg van alleen A-mutaties en € 3,8 miljoen met ook de B-mutaties. Ook na de behandeling van de Kadernota en voor ‘het sluiten van de aanlevering voor de begroting’ zijn er mutaties ontstaan.

En ook nu, op het moment van aanbieden van de begroting, zien we al weer enkele flinke uitgaven aankomen. Zo zijn we bezig met de afronding van de beheerplannen en het Integraal Huisvestingsprogramma en zien we in het lopende jaar de jeugdkosten toenemen. Voor dit laatste wordt gewerkt aan een regionale aanpak voor kostenbeheersing en aan een lokaal beleidskader jeugd en actieplan waarvan we de uitkomsten/effecten nog niet kennen.

We hebben de cijfers van de begroting zorgvuldig bekeken en rekening gehouden met de realisatiecijfers van de afgelopen jaren. Op basis hiervan hebben we verschillende maatregelen genomen die voor de hele begroting en dus voor alle programma’s gelden. We hebben geen uitzonderingen gemaakt. We hebben gekeken wat op korte termijn haalbaar is en nagedacht over wat er op langere termijn nog mogelijk is.

De lucht is eruit

We hebben de weinige ruimte die nog in budgetten zat om tegenvallers op te vangen er uit geperst. We hebben nog nadrukkelijker naar de planning van de investeringskredieten gekeken. Veel investeringskredieten zijn daardoor verplaatst naar latere jaren. We hebben hiervoor de realisatiecijfers van afgelopen jaren als basis gebruikt en scherper gekeken naar wat we gemiddeld gezien ‘weg kunnen zetten’ aan investeringen. Hierbij hebben we uiteraard een zorgvuldige afweging gemaakt zodat veiligheid niet in het geding komt en ook de normale onderhoudsniveaus gewaarborgd blijven.

Incidenteel investeren

Daarnaast hebben we ook gekeken wat naar aard incidenteel kan, ook al is de wens structureel. Of waar we met een incidentele impuls tóch een ambitie kunnen vormgeven. Dit geldt bijvoorbeeld binnen de bedrijfsvoering. Dit zorgt voor ruimte in de structurele begroting, terwijl we wel ambities kunnen invullen. Dit geeft ons tijd om later keuzes te maken over of we na de impuls iets moeten blijven doen.

Slim kiezen

We hebben ook gekeken hoe we in de bestaande begroting andere keuzes konden maken om daarmee ruimte te creëren voor bijvoorbeeld zaken die op de B-lijst stonden. Een voorbeeld hiervan is om te kijken binnen gemeenschappelijke regelingen of reductie mogelijk is door terug te gaan naar ‘slechts’ het wettelijk verplichte. Of te kijken naar waar kosten met partners gedeeld kunnen worden of zogenaamd ‘werk met werk maken’. We stellen echter ook zaken uit, bijvoorbeeld op thema’s waar we het eigenlijk beter zouden willen doen, maar waar we accepteren dat voldoende goed genoeg is.

…en aframen

Soms hebben we eenvoudigweg afgeraamd. Zo hebben we 10% afgeraamd op alle zogenaamde open einde regelingen. Dit zijn wettelijk verplichte taken waarbij ‘veilig of ruim begroten’ niet nodig is. Voor eventuele tegenvallers, beschikken we over voldoende middelen om dit op te vangen.

Bij de programma’s leest u meer over de gemaakte keuzes en gevolgen per programma. Ook leest u daar welke ambities we wél kunnen vormgeven. Het financiële beeld is somber, maar dat laat onverlet dat we onze schouders zetten onder de plannen en afspraken die we hebben gemaakt om onze dienstverlening in de breedste zin van het woord op peil te houden en verder te ontwikkelen.

Bovenstaande acties zijn in lijn met wat met u is afgesproken en doen eveneens recht aan uw herhaalde oproep om realistischer om te gaan met investeringen en om wel uitvoering te (blijven) geven aan onze ambities.

Het zorgt er echter ook voor dat er geen ruimte meer is om binnen een programma tegenvallers op te vangen. Het vraagt doordachte en zorgvuldige keuzes die in samenhang worden beoordeeld. Het vraagt ook scherpe monitoring van de ontwikkeling van de budgetten. Ondanks dat we de maatregelen zo veel mogelijk in onderlinge samenhang hebben bekeken, blijft het onzeker hoe 2025 gaat verlopen. Het kan betekenen dat er in 2025, eerder dan voorheen, noodzaak is bepaalde budgetten bij te ramen. Uiteraard verloopt dit via de reguliere planning-en-controlcyclus.

We voeren een verantwoord financieel beleid en presenteren u een begroting die sluitend is met transparante voorbehouden over de onzekerheden en risico's die we onderkennen. Het meerjarenbeeld is nog steeds negatief, wat betekent dat we nog verdere maatregelen moeten nemen. We rekenen er niet meer op dat het rijk nog over de brug komt. We hopen slechts dat het beeld niet verder verslechtert.

We zijn ons bewust van de urgentie om meteen door te pakken om ook een positiever meerjarenperspectief te realiseren. Op diverse terreinen zijn we aan het zoeken naar structurele besparingen. Daar gaan we uiteraard mee door, de noodzaak hiervoor is duidelijk.

We hebben een solide financiële buffer, een gezond weerstandsvermogen en een ruime algemene reserve. Dit stelt ons in staat om tegenvallers op te vangen, te voldoen aan wettelijke verplichtingen en vorm te blijven geven aan ambities. Het positieve saldo dat wij nu presenteren zetten we als eerste buffer hier voor in. Wij zien dus geen ruimte voor extra uitgaven in de begroting 2025 ten laste van dit saldo.

Wij willen samen met u het komende jaar werken aan het realiseren van de begroting en onze gezamenlijke ambities. Tegelijkertijd richten we ons op duurzame oplossingen voor de financiële uitdagingen in de komende jaren, zodat we blijvend van waarde zijn voor onze inwoners.

Met elkaar werken we door!